3 kişinin DNA’sını taşıyan bir bebek dünyaya geldi
İngiltere’de birinci defa üç kişinin DNA’sını taşıyan bir bebek dünyaya geldi. Bebeğin DNA’sının birden fazla anne-babaya, yaklaşık yüzde 0,1’i ise bir donör bayana ilişkin. Tüp bebek teknolojisinde çığır açan bu teknik, bebeklere anneden, vefatla sonuçlanabilecek mitokondriyal hastalıkların geçmesini engellemek için geliştirilmişti.
Mitokondriyal hastalıkların tedavisi yok. Bu hastalıklarla doğan bebekler, birkaç saat ya da gün içinde hayatlarını kaybedebiliyor. Daha evvel bebeklerini kaybeden birtakım aileler, kendi sağlıklı bebeklerini dünyaya getirebilmek için bu tekniği son deva olarak görüyor.
Mitokondri, neredeyse her hücrede bulunan ve gıdayı güce çeviren küçük bir yapı. Mitokondriyal bozukluklarda, bedene güç gönderilemediği için beyin hasarı, kas atrofisi, kalp yetmezliği ve körlük oluşabiliyor. Bu bozukluklar yalnızca anneden bebeğe geçiyor.
MİTOKONDRİ DEĞİŞTİRME TEDAVİSİ NEDİR?
Mitokondri Değiştirme Tedavisi, sağlıklı bir donörden alınan mitokondriyanın kullanıldığı bir tüp bebek prosedürü. Donörden alınan DNA, mitokondrinin fonksiyonunu yerine getirebilmesini sağlıyor. Bebeğin dış görünüşü üzere öteki özelliklerini etkilemiyor ve “üçüncü ebeveyn” kapsamına girmiyor. Bu teknik, İngiltere’de Newcastle’da geliştirildi ve 2015’te bu teknikle bebek dünyaya getirilmesinin önünü açan yasal düzenlemeler yapıldı.
Ancak teknik İngiltere’de çabucak hayata geçirilmedi. 2016’da ABD’de tedavi gören Ürdünlü bir çift bu teknikle bebek dünyaya getiren birinci anne-baba oldu. İnsan Üremesi ve Embriyoloji İdaresi (HFEA) isimli düzenleyici kurum, 20 Nisan 2023 prestijiyle ülkede bu tıp “beşten az” doğumun gerçekleştiğini açıkladı. Lakin HEFA, ailelerin kimliklerinin açığa çıkmaması için kesin sayıyı açıklamadı ve öbür detay vermedi. Bu sonlu bilgiler, İngiltere’de yayımlanan Guardian gazetesinin Bilgi Edinme Yasası kapsamında kuruma yaptığı müracaatla ortaya çıktı.
HER YIL 150 DOĞUMDA KULLANILABİLİR
Newcastle Üniversitesi şimdi açıklama yapmadığı için geliştirdikleri tekniğin başarılı olup olmadığı şimdi aşikâr değil. Francis Crick Araştırma Enstitüsü’nden Prof. Robin Lovell-Badge, “Mitokondri Değiştirme Tedavisinin uygulamada nasıl sonuç verdiğini, bebeklerde mitokondri bozukluklarının olup olmadığını ve bu bebeklerin hayatlarının sonraki etaplarında sorun yaşama riski olup olmadığını görmemiz gerekiyor” dedi. Tekniğin başarılı olması halinde İngiltere’de her yıl 150 kadar doğumda bu tekniğin kullanılabileceği belirtiliyor. (BBC Türkçe)
