Sanayi üretiminde keskin düşüş
Toplam sanayi üretimi, haziranda yıllık bazda yüzde 4,7 ile büyük sarsıntıların ekonomiyi vurduğu Şubat 2023’ten bu yana en yüksek daralmayı kaydetti. Dünya Gazetesi’nden Naki Bakır’ın yazısına nazaran enflasyonu tek haneye düşürme amacıyla yola çıkılan nakdî sıkılaştırma asıllı ekonomik programın tesiriyle iktisatta soğuma ve küçülme eğilimi giderek belirginleşiyor. Yüksek faiz oranları ve sıkı para siyasetinin üretimi baskılamasının yanında başta Avrupa ülkelerine olmak üzere ihracattaki daralma eğilimi de sanayi üretimindeki düşüşte tesirli oluyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) sanayi üretiminde haziran ayı gerçekleşmelerini açıkladı. Mevsim ve takvim tesirinden arındırılmış endeks bazında evvelki aya nazaran madencilik ve güçte üretim artarken, toplamda en büyük hisseye sahip olan imalat sanayiinde sert düşüş yaşandı. İmalat sanayii üretiminde yaşanan yüzde 3,1’lik düşüş, aylık bazda toplam sanayi üretimine eksi (-) 2,8 puan tesir yaparken, elektrik, gaz ve buhar bölümündeki yüzde 7,8’lik artışın müspet katkısı 0,5 puan, madencilik ve taş ocakçılığındaki yüzde 1,8’lik üretim artışının katkısı ise 0,1 puan oldu. Bu gelişmelerin sonucunda toplam sanayi üretimi evvelki aya nazaran yüzde 2,1 düşüş kaydetti. İmalat sanayii alt dallarının birçoklarında üretim evvelki aya nazaran düşerken, en sert düşüşler yüzde 9,9’la ağaç, yüzde 7,3’le kâğıt ve yüzde 6,7 ile deride yaşandı.
YILLIK YÜZDE 4,7 DARALMA
Takvim tesirinden arındırılmış endekslere nazaran toplam sanayi üretiminde yıllık bazda ise yüzde 4,7 düşüş yaşandı. Bunun aylar prestijiyle, Kahramanmaraş ve Hatay merkezli büyük sarsıntıların yaşandığı Şubat 2023’ten bu yana gerçekleşen en sert yıllık düşüş olduğu dikkati çekti. Ortalarında Gaziantep üzere endüstrisi gelişmiş vilayetlerin de bulunduğu 11 ili direkt, genel ülke iktisadını dolaylı olarak etkileyen sarsıntılar 2023’ün şubat ayında toplam sanayii üretiminde evvelki aya nazaran yüzde 6,5, yıllık bazda yüzde 8,8 düşüşe yol açmıştı. Bunun baz tesiriyle bu yılın şubat ayında toplam sanayi üretiminde yüzde 11,1’lik bir yıllık artış yaşanırken, revize datalara nazaran yıllık artış martta yüzde 4,6’ya gerilemiş, nisanda üretim yıllık yüzde 0,7 ile düşüşe geçmiş, mayıs ayları prestijiyle ise yalnızca yüzde 0,1’lik bir artış kaydedilmişti.
Toplam sanayi üretiminde bu yıl haziran prestijiyle yaşanan yıllık düşüş de imalat sanayiindeki sert frenden kaynaklandı. Geçen yılın tıpkı ayına nazaran madencilik ve taş ocakçılığı endeksi yüzde 8,6, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme bölümü endeksi de yüzde 15,2 ile yüksek artışlar kaydederken imalat sanayiinin üretiminde ise yüzde 6,9 oranında bir yıllık düşüş yaşandı.
İMALATTA İŞLER ÂLÂ GİTMİYOR
İmalat sanayii alt bölümlerinin üretiminde yıllık değişime bakıldığında neredeyse tümünde frene basıldığı görülüyor. Haziranda yıllık bazda en sert düşüşler yüzde 21,2 ile ağaç eserlerinde. Bunu yüzde 18,1’le bilgisayar, yüzde 16,5’le mobilya, yüzde 15,4’le deri, yüzde 12,5’le kauçuk ve plastik, yüzde 12,4’le temel eczacılık, yüzde 12’lik düşüşlerle giysi eşyası ve öteki yerde sınıflandırılmayan makine ve ekipman imalatı, yüzde 10,6 ile öteki metalik olmayan mineraller, yüzde 9,6 ile kâğıt, yüzde 9,4’le motorlu taşıtlar, yüzde 6,3’le besin, yüzde 6,2 ile dokumacılık izliyor.
