Türkiye’nin meselesi: Beyin göçü
SERVET YILDIRIM – İhracatın artması yeterli haberdir lakin bu değil. Türlü zorluklarla yetişen beşeri sermayenin bedavaya ihraç edilmesi bizleri kaygılandırması gereken bir gelişmedir. Beyin göçünü Türkiye’nin değil de yalnızca göç edenlerin sorunu olarak görürsek büyük yanlış yaparız. Beyin göçü Türkiye’nin çözmesi gereken değerli bir problemidir. Yurtdışına göçün 3 ana formu var…
Birincisi; son yıllarda artan üniversiteyi yurtdışında okuma eğilimidir. Bilhassa güçlü eğitim veren birtakım özel liselerin mezunlarının çok kıymetli bir kısmı tercihlerini ve imkanlarını her yıl artan bir biçimde yurtdışında okuma tarafında kullanıyorlar. İkinci kümede ise Türkiye’deki üniversitelerden mezun olup lisans üstü eğitimi için Batılı ülkelerdeki üniversitelere giden gençler var.
Bu iki kümede yer alan öğrencilerin dışarıda okumak istemeleri ülkenin ödemeler istikrarı için bir yük olsa da çok yıkıcı değil. Tersine orta ve uzun vadede almış olacakları eğitimin üstünlüğü ve kazanacakları vasıflar nedeniyle olumlu bile olacaktır. Yani bu gençlerin yurtdışındaki üniversitelere her yıl ödedikleri 1.5 milyar doların üzerindeki para bir halde iktisada ziyadesiyle dönecektir. Kâfi ki; bu gençler eğitimlerini tamamladıktan sonra Türkiye’ye dönüp bu ülkenin iktisadına ve ömrüne hizmet etsinler. Atatürk’ün Cumhuriyet’in birinci yıllarında hükümetin yurtdışına eğitim için gönderdiği öğrencilerden Sadi Irmak’a yolladığı telgrafta “Sizi birer kıvılcım olarak gönderiyorum; alevler olarak geri dönmelisiniz” dediği üzere alev olarak ülkeye dönüp, ışık saçmalılar.
Geçmişte kimi ülkeler, Türkiye’nin de yaptığı üzere, kalkınma planlarının bir modülü olarak yurtdışına öğrenci gönderdiler ve bu öğrenciler eğitimlerini tamamlayıp dönerek ülkelerinin kalkınmasında değerli roller oynadılar. Mesela Japonya’da 1868-1912 ortasındaki Meiji periyodu çok değerli bir mihenk taşıdır. Öncesindeki 200 yıl boyunca kendisini dış dünyaya büsbütün kapatarak Batının gerisinde kalan Japonya, Meiji periyodunda dışarıya açılmış ve binlerce öğrenciyi gelişmiş Batılı ülkelere göndermişti. Geri dönen bu öğrencilerin de katkısıyla bugünkü gelişmiş Japonya’nın temelleri atılmıştı.
Oyun kurucu olmak…
Burada sorun yurtdışına okumaya öğrenci gitmesi değil, gidenlerin ülkelerindeki işsizlik, düşük fiyat ya da ülkenin siyasi ve toplumsal durumu üzere nedenlerle dönmek istememeleridir.
Göçün üçüncü kategorisi ise iş dünyasındaki nitelikli çalışanların yabancı ülkelere gitmesi ve geri dönmemesidir. Mesleksel açıdan donanımlı, nitelikli, uzman ve yetenekli olan bu insanların kaybı tam manasıyla bir beyin göçüdür. Bizim değerli bir kaybımız, bu insanları çeken gelişmiş ülkelerin ise değerli bir kazanımıdır. Bizim şiddetle gereksinim duyduğumuz teknolojik gelişmeyi yavaşlatırken, gittikleri ülkelerdeki gelişmeyi hızlandırmaktadır.
Sabancı Holding CEO’su Cenk Alper’in dediği üzere “Teknolojik gelişmelerin düzgün bir takipçisiyiz ancak şekillendiricisi değiliz. Biz bugün hazır teknolojiyi kullanırken birileri geleceği şekillendiriyor. Geleceği şekillendiren teknolojilerde oyun kurucu olmalıyız.”
Geleceği şekillendiren teknolojilerde oyun kurucu olabilmek için ise teknolojileri şekillendirecek beyinleri bu ülkede tutmak; gidenleri de ülkeye çekebilmek lazım.
