ABD’den Türkiye’ye F-16 mesajı

• “Türk eserleri, ABD’de kendisine giderek artan cazip bir pazar bulmaktadır.”
• “ABD, Türkiye’nin ihracat yaptığı pazarlar sıralamasında 2019’daki beşinci ve 2020’deki üçüncü pozisyonundan yükselerek 2021 yılında ikinci pazar pozisyonuna gelmiştir.”
• “(ABD’nin GKRY’ye yönelik kimi kısıtlamaları kaldırması) Bu karar, ABD’nin, Kıbrıs’ta (Ada’da) tahlile ait durumunda bir değişikliğe işaret etmiyor.”
• “NATO müttefiklerimiz Türkiye ve Yunanistan ile iş birliğimiz, bölgede istikrarın desteklenmesi ve NATO’nun ortak kabiliyetlerinin derinleştirilmesiyle ilgilidir.”

ABD Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Avrasya işlerinden sorumlu Müsteşar Yardımcısı Erika Olson, İstanbul ve Ankara’daki temasları kapsamında, Atlantic Council tarafından düzenlenen konferansta pak güç bahisli bir panele katıldı.

Enerji ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı’ndaki yetkililerle bir ortaya gelen Olson, temaslarının akabinde, Yunanistan ile ABD ortasındaki askeri angajman, GKRY’ye yönelik kısıtlamaların kaldırılması, Türkiye’ye F-16 satışındaki son durum hakkında yazılı açıklama yaptı.

TÜRKİYE-YUNANİSTAN İLİŞKİLERİ

SORU: Atina’nın, Türkiye’ye yönelik meydan okumalarda bulunurken Yunanistan ile ABD ortasındaki askeri angajmanlardan yürek aldığı görülüyor. Bu bahiste ABD’ye Türkiye’den sert tenkitler geldi. ABD, iki NATO müttefiki ortasında tansiyonu artıran bu politikayı nasıl açıklıyor? ABD, olası bir askeri çatışmada taraflardan birinin yanında konum alacak mı?

CEVAP: Türkiye’de bulunduğum mühlet içerisinde, Rusya’nın bölge güvenliğine yönelik önemli tehdidinin yarattığı ortak zorluklara karşı koymak için NATO müttefiklerimizle birlikte çalıştığımızı net bir halde tabir ettim. ABD ile Türkiye’nin tıpkı amacı paylaştığına inanıyorum; o maksat de bölgenin tamamında barış, güvenlik ve istikrarın sağlanmasıdır. NATO müttefiklerimiz Türkiye ve Yunanistan ile iş birliğimiz, bölgede istikrarın desteklenmesi ve NATO’nun ortak kabiliyetlerinin derinleştirilmesiyle ilgilidir. ABD’nin Türkiye ve Yunanistan ile birlikte çalışıyor olması ve Ege’deki varlığımız, NATO’yu güçlendirmekte ve Rusya’nın Ukrayna’daki saldırganlığına karşı koymamızı sağlamaktadır. Hem Türkiye hem de Yunanistan ile birlikte çalışmayı sürdüreceğiz ve müttefiklerimize tansiyonu artırıcı uygulamalardan kaçınmaları davetinde bulunuyoruz. Türkiye ve Yunanistan, ABD’nin elzem ve kıymetli müttefikleri ve dostlarıdır. İki ülkenin kendi ortalarında görüş ayrılıkları bulunmaktadır, biz bu ayrılıkları geçmişte olduğu üzere diyalog yoluyla yapan bir formda tahlile kavuşturmalarını dilek ediyoruz. Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırgan tavrına karşı koymak için NATO müttefikleri olarak artık her zamankinden daha fazla birlikte hareket etmemiz gerekiyor.

GÜNEY KIBRIS İÇİN KALDIRILAN SİLAH AMBARGOSU

SORU: ABD, Kıbrıs Rum İdaresi’ne yönelik birtakım kısıtlamaları kaldırdı ve kapıları silah satışına ve askeri eğitim alanında iş birliğine açtı. Bu durum, kısa bir mühlet sonra Ada’da Amerikan silahlarını ve danışmanlarını göreceğimiz manasına mı geliyor? Bunun, Türk tarafı üzerindeki kışkırtıcı tesirlerinden tasa ediyor musunuz?

CEVAP: Bu karar, ABD’nin, Kıbrıs’ta (Ada’da) tahlile ait durumunda bir değişikliğe işaret etmiyor. Kıbrıs Cumhuriyeti’ne (GKRY) yapılması olası satışlar, dış siyaset ve ulusal güvenlik amaçlarımızı destekleyecek biçimde hadise bazında tek tek gözden geçirilmeye devam edecektir. Bu yılın başlarında Bakan (Antony) Blinken, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin (GKRY), 2023 mali yılına ait savunma ticareti kısıtlamalarının kaldırılmasına müsaade verilmesi konusunda – ana çizgileri 2019 yılına ilişkin Doğu Akdeniz Güvenlik ve Güç Paydaşlığı Maddesi’nde ve 2020 Mali Yılı için Ulusal Savunma Yetki Maddesi’nde belirtilen gerekli şartları karşıladığını karara bağlamıştır. Bakanlığımız bu şartlara uygunluk durumunu her yıl gözden geçirmektedir. Türkiye üzere biz de Rusya’nın saldırgan tavrına karşı birlikte çalıştığımız, huzurlu, inançlı ve müreffeh bir bölgeyi hedefliyoruz.

TÜRKİYE’YE F-16 SATIŞI

SORU: Türkiye’ye F-16 satışlarını şarta bağlayan eklemeler ABD ulusal savunma bütçesinin Senato versiyonundan çıkarıldı. Bu gelişmeyi nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu mevzuda optimist ya da karamsar olduğunuz noktalar nelerdir?

CEVAP: Türkiye, ABD’nin en uzun müddetli ve kıymetli NATO müttefiklerinden biridir. Biden idaresi, Türkiye’nin F-16 filosunu modernize etme eforlarını desteklemektedir. ABD ile Türkiye ortasında esaslı ve derin savunma ve güvenlik bağları bulunmaktadır ve Türkiye’nin NATO bünyesinde müşterek çalışabilirlik anlayışını sürdürmesi öncelikli bir husus olmaya devam etmektedir. Türkiye’nin bu mevzuda bir kere daha, ortak güvenliğimiz için bizimle çalışma kararlılığında olduğunu görmek beni cesaretlendiriyor.

TÜRKİYE’NİN UKRAYNA-RUSYA SAVAŞI’NDAKİ ROLÜ

SORU: Yaşanan krizlerin farklı noktalarında sürece müdahil olan ve tansiyonu düşürmeyi hedefleyen Türkiye’nin Rusya-Ukrayna savaşındaki rolünü nasıl değerlendiriyorsunuz?

CEVAP: Türk yetkililerle bu hafta yaptığım tüm görüşmelerde, Türkiye’nin, Ukrayna tahılının dünyaya taşınması için bir deniz koridoru açılması konusunda Ukrayna ile Rusya ortasında muahedeye varılmasında oynadığı yapan rolden duyduğumuz büyük memnuniyeti tabir ettim. Bu koridorun açılması, dünya çapında besin güvenliğini güçlendiren değerli bir muvaffakiyettir. Karadeniz Tahıl Teşebbüsü kapsamında bugüne kadar dünyaya 7 milyon metrik tondan fazla besin taşındı.

Yaptığım görüşmelerde ayrıyeten Türkiye’nin, Rusya’nın elinde bulunan Ukraynalı savaş esirlerinin ve iki Amerikan vatandaşının özgür bırakılmasına yönelik diplomatik çalışmalarından ötürü da şükranlarımızı ilettim. Rus hükümetinin Ukrayna’yı nedensiz ve hukuksuz formda işgal etmesinden direkt Lider Putin’in sorumlu olduğunu da net bir halde belirttik. Şu anda, Ukrayna halkını desteklemek için birlik olmamız her zamankinden daha gerekli. Rusya’nın global sistemleri bu haksız ve nedensiz savaşı daha fazla uzatmak maksadıyla kullanmaması için birlikte çalışmalıyız. Türkiye’nin, Ukrayna’nın toprak bütünlüğü konusundaki açık ve sarsılmaz kararlılığını ve Ukrayna ile Rusya ortasında diyaloğu teşvik etmeye yönelik eforlarını takdirle karşılıyoruz.

TÜRKİYE İLE ABD ORTASINDAKİ TİCARİ İLİŞKİLER

SORU: Türkiye ile ABD ortasındaki ticari bağlantılardaki artış dikkat çekiyor. Bu gelişmenin nedenleri ve yakalanan bu ivmenin devam ettirilmesi konusunda ne düşünüyorsunuz?

CEVAP: Ülkelerimiz ortasındaki ticari bağlar her geçen gün gelişiyor ve büyüyor. Örneğin, bundan yalnızca iki hafta evvel Axiom Space isimli Amerikan firması, birinci Türk astronotun uzaya gönderilmesi için Türkiye ile tarihi bir muahede imzaladı. Türkiye’ye gelen rekor sayıdaki Amerikalı turist, turizm dalına katkı sağlıyor. 2022 yılının birinci yarısında 377 bin Amerikalı Türkiye’yi ziyaret etti. Bu sayı, pandeminin başlamasından evvel 2019 yılının tıpkı devrine nazaran yüzde 76.8’lik bir artışı söz ediyor.

ABD’nin Türkiye’ye yaptığı toplam ihracat 2021 yılının birinci yarısında 5 milyar dolarken, 2022 yılının birinci yarısında yüzde 62’lik bir artışla yaklaşık 8,1 milyar dolar olarak gerçekleşti. Türkiye’de kullanılan likit doğal gazın yaklaşık yüzde 20’si Amerikan doğal gazıdır.

2021’in birinci yarısında 12,4 milyar dolar olan toplam ikili ticaret, 2022 yılının birinci yarısında yüzde 42’lik artışla 17,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu yükseliş, gerek ABD’nin Türkiye’ye gerekse Türkiye’nin ABD’ye yönelik ihracatındaki artışlardan kaynaklandı. ABD kaynaklı yayın hizmetlerinin her geçen gün Türk pazarına yönelik yeni içerik ve hizmetler eklediği ve Türkiye’de üretilen programların da ABD’de büyük beğeniyle karşılandığı görülüyor. İki ülkenin son derece geniş çaplı tüketici pazarları ortasındaki ticari ilgileri büyütmek için büyük bir potansiyele sahibiz.

Türk eserleri, ABD’de kendisine giderek artan cazip bir pazar bulmaktadır. ABD, Türkiye’nin ihracat yaptığı pazarlar sıralamasında 2019’daki beşinci ve 2020’deki üçüncü pozisyonundan yükselerek 2021 yılında ikinci pazar pozisyonuna gelmiştir. Esasen, 2021’de Türkiye’den ABD’ye yapılan ihracatta da yüzde 45’lik bir artış görülmüştür ve bu sayı Türkiye’nin birinci beş ticaret ortağı içindeki en büyük artıştır. ABD, 2003’ten bu yana Türkiye’deki en büyük ikinci yabancı yatırımcıdır ve ikili ticaretteki güçlü büyüme eğilimini sürdürmeye ve ekonomik bağlarımızı derinleştirmeye kararlıyız.