Aşı Karşıtları Selam, Gene Ben Geldim! Konumuz HPV Aşısı
Geçtiğimiz pazar HPV enfeksiyonu hakkında ayrıntılara hâkim olmuştuk. Artık sıra bu virüs ailesine karşı geliştirilen aşılarda. Rahim ağzı kanseri ve öbür HPV ile alakalı hastalıkların önlenmesinde değerli bir adım olan aşıların geliştirilmesi, onlarca yıllık araştırmaların ve bilimsel uğraşların sonucunda olmuştur.
1980’lerde, HPV’nin rahim ağzı kanseri ve başka birtakım kanserlerle ilişkili olduğu keşfedilir. 1990’lara gelindiğinde virüsün yüksek riskli tiplerine karşı aşı geliştirme çalışmaları başlar. 2006 yılında, ABD Besin ve İlaç Yönetimi (FDA), Gardasil isimli HPV aşısını onaylar. Bu aşı piyasaya birinci çıktığında 4 farklı HPV tipi için faalken, 2014 yılında 9 tipe faal hale getirilir. Gardasil aşısı, Avrupa İlaç Ajansı (EMA) ve çok sayıdaki ülkeden onay alır. Cervarix ise onaylı ikinci HPV aşısıdır ve en yaygın iki virüs tipine tesirlidir.
HPV aşıları, rekombinant DNA teknolojisi kullanılarak üretilmektedir. Bu teknoloji, aşıların virüsün genetik gerecini taşıyan kısımlarını kullanarak bağışıklık sistemini harekete geçirmeyi emeller ve canlı virüs içermez. Hasebiyle virüsün kendisinin neden olabileceği bir enfeksiyon riski taşımaz. Bu da aşının güvenliğini artıran kıymetli bir faktördür.
Aşı karşıtlarınca küçümsenen bu keşifler için bilim dünyası 2008 yılının Nobel Tıp Ödülü’nü, insanlığın başına sıkıntı iki farklı virüsün keşfini sağlayan bilim insanları ortasında paylaştırır. Fransız bilim insanları Françoise Barré-Sinoussi ve Luc Montagnier’e AIDS etkeni HIV virüsünü keşfettikleri için, Alman bilim insanı Harald zur Hausen’e de HPV tip 16 ve 18’in rahim ağzı kanseri olaylarının büyük bir kısmından sorumlu olduğunu göstermesi sebebiyle Nobel Tıp Ödül’ü taktim edilir. Artık sırtımızı bilime yaslayarak, biz de aşı karşılarını bu yazı boyunca zevkle küçümseyebiliriz.
HPV aşısı kimlere önerilir?
Genç yaş kümesinde aşılama neden kıymetli?
Geçen haftaki yazımda, dünya genelinde HPV’nin, cinsel yolla bulaşan en yaygın enfeksiyonlardan biri olduğunu ısrarla vurgulamıştım. Yapılan araştırmalara nazaran, cinsel etkin bireylerin yaklaşık %80’i hayatlarının bir periyodunda HPV ile enfekte olmaktadır. Genç erişkinlerde HPV enfeksiyonu oranı daha da yüksektir. Bilhassa 15-24 yaş ortasındaki gençler ortasında yaygınlık oranı epey fazladır. Türkiye özelinde HPV yaygınlığı üzerine yapılan araştırmalar sonludur, lakin kimi çalışmalar, genel toplumda HPV yaygınlığının %2-4 civarında olduğunu göstermektedir. Araştırmaların sonlu olmasının nedeni, toplum olarak istatistik ve kayıt tutma konusundaki vurdumduymazlığımızdandır. Yoksa epey sevişken, hatta cinsel saldırgan bir toplumuz. İstatistik kurumunun datalarına nazaran, yani her ay merakla beklediğimiz enflasyon oranlarını da açıklayan kuruma nazaran, Türkiye’de yetişkin erkek nüfusunun nerdeyse %5’i, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenmiş cürümler ve istismardan kuşkulu durumda. Yani bu açıdan bakarsak HPV için sayılan risk faktörlerine; ‘‘Türkiye’de çocuk ve bayan olmayı’’ da eklemeliyiz.
HPV aşısının doz rejimi nasıl olmalıdır?
9-14 yaş ortası çocuklar ve gençler için 2 doz aşı kafidir. Birinci dozdan sonra ikinci doz, 6-12 ay sonra uygulanır. 15-26 yaş ve üstü ile bağışıklık sistemi zayıf bireyler için 3 doz aşılama önerilir. Birinci dozdan sonra ikinci doz 1-2 ay sonra, üçüncü doz ise birinci dozdan yaklaşık 6 ay sonra uygulanır. Bu ortada aşı olmanın, bayanların rutin smaer denetimlerini yaptırmayacağı manasını taşımadığını da hatırlatmak isterim.
HPV aşısını mecburî yahut ulusal aşı programına dahil eden ülkelere bakacak olursak; Avustralya, 2007 yılında HPV aşısını erken ve geniş kapsamlı biçimde uygulayan birinci ülkelerden biridir. Programın başlamasından bu yana, ülkede HPV enfeksiyonları ve rahim ağzı kanseri öncesi lezyonlarında kıymetli bir azalma gözlenmiştir. Birleşik Krallık (İngiltere, İskoçya, Galler, Kuzey İrlanda), Portekiz, İspanya, Fransa, Almanya üzere birçok Avrupa ülkesi, ABD, Kanada, Japonya, Yeni Zelanda, hatta Malezya, Birleşik Arap Emirlikleri aşıları fiyatsız olarak, vergisini aldığı vatandaşına, okullarda yahut sıhhat merkezlerinde uygulamaktadır.
Birçok ülkede, bilhassa düşük ve orta gelirli bölgelerde ise HPV aşısı konusunda kâfi farkındalık bulunmuyor. Aşıya erişimin hudutlu olması ve rahim ağzı kanseri üzere HPV ile ilgili sıhhat meselelerine ait bilgilendirme kampanyalarının yetersiz kalması, aşılama oranlarının düşük olmasına yol açabiliyor. Zati rahim ağzı kanserinin yaygın olduğu ülkelere bakıldığında sosyoekonomik düzeyin düşük olması da bir tesadüf değil.
Peki Türkiye’de durum ne?
Epey maliyetli olan HPV aşısı, ülkemizde var. Lakin fiyatını ödeyebilirseniz uygulanabiliyor. Bu da risk kümesinde olan birçok kişinin aşıya erişimini daha en başında imkansızlaştırıyor. Çocuğunun okul çantasına muz koyamayan ebeveynden HPV aşısı için öncelik beklemek toplum gerçekliklerinden kopuk olmak demektir. O sebeple devletin bu aşıları ulusal aşı programına alması gerekir ki aşı halka bedelsiz ulaşabilsin. Sanırım büyük devletimiz içinde ‘‘cinsellik’’ barındıran bu hastalığa karşı aralığını koruyor. Muhafazakarlık da bu işin iktisat kadar bir öbür münasebeti yani. Sanıyorlar ki aşıyı yaptıranlar erken yaşta cinselliğe teşvik ediliyor. Meğer çocuk gelinler, cinsel istismarlar tam da bu ‘‘ahlakçılık’’ odaklarından kuvvet alıyor.
Türkiye’de sıhhat siyasetlerinin öncelikleri, toplumun temel sıhhat sıkıntılarına ve mevcut sıhhat tehditlerine nazaran belirleniyor. Aşı programları da bu önceliklere nazaran şekillendiriliyor. HPV, bilhassa rahim ağzı kanserine karşı muhafaza sağladığı için, genel nüfusa oranla hudutlu bir kümeye hitap ediyor üzere algılanabilir. Sıhhat otoriteleri, şu an için daha geniş kitleleri etkileyen bulaşıcı hastalıklar (örneğin grip, zatürre) ve çocukluk periyodu aşılarına öncelik vermeyi tercih ediyor olabilir. Toplumsal belediyecilik anlayışıyla kimi CHP’li belediyeler, aşının fiyatsız uygulanacağı açıklamalarını yaptı. Bağışıklık oluşturmada toplumun muhakkak bir yüzdesine ulaştığınızda başarılı sayılabileceğiniz için bu yaklaşım kişiselde tesirli, toplumsalda manasını yitiren lakin yeniden de yeterli niyetli bir teşebbüstür. Teşekkürler.
Aşı terslerinin argümanları nelerdir?
Nasıl toplumsal bağışıklığı sağlamak için hastalık yapan mikroba özel aşı geliştiriliyor ise aşı zıtları ile faal gayret için de onların ne düşündüğüne bakmaya devam etmek yeterli olacaktır. Birtakım aşı tersleri, HPV aşısının inançlı olmadığına inanır. Bu bireyler, aşının uzun vadeli yan tesirlerinin gereğince araştırılmadığını ya da raporlanmadığını tez ederler. Lakin 18 yıldır dünya çapında uygulanan bu aşı için yapılan bilimsel çalışmalar, HPV aşısının inançlı olduğunu ve yaygın olarak sırf hafif yan tesirlerle sonuçlandığını göstermektedir; kol ağrısı, baş ağrısı, hafif ateş, bazen alerjik tepkiler üzere.
Yanlış bilgilerden biri de aşının kısırlığa yol açtığıdır. İnfertilite profesyoneli olarak söyleyebilirim ki çocukluk çağı hastalıkları, hele de ileri yaşlarda ortaya çıkarsa ve bunun sebebi de aşıların yapılmamış olmasıysa asıl kısırlık sebebi bu ihmaller sonucudur.
Bir küme aşı tersi HPV enfeksiyonuna karşı doğal yollarla bağışıklık kazanılabileceğini savunurlar. Onlara nazaran bedenin kendi bağışıklık sistemi, bu virüsle uğraş edebilir ve aşılar gereksizdir. Büsbütün yanlış değildir. Yıllar içinde bağışıklık sistemi güçlü bireylerin virüsü bedenden temizlediği bilinmekte. Lakin bağışıklığın zayıf olduğu kümelerde kolay bir mantar enfeksiyonun bile öldürücü olduğunu ve aşıların hayati kıymete sahip olduğunu bilmelisiniz.
Komplo teorileri ise en sevilen ve ilgi gören gereç sanırım. Bilhassa toplumsal medya bu tıp yanlış bilgilerin süratle yayılmasında tesirli bir alan. Cahile, ahlak yoksununa, bilim karşılarına pirim veren toplumsal medya takipçileri de bu tehlikenin görünmeyen işbirlikçileri sayılmalıdır. Ve tabi ki aşıyı bulan ve üreten büyük ilaç şirketlerinin yalnızca kâr hedefi güttüğü, bir komplonun modülü olduğuna inananlar da azımsanmayacak kadar çoktur. Covid19 pandemisinde vefatları ve komplikasyonları büyük oranda azaltan, süratli bir formda konutlarımızdan çıkıp, günlük hayata karışmamamızı sağlayan aşılar için söylenenleri hatırlamak kâfi sanırım. Bizde bu dev şirketlerin genel ismi bildiğiniz üzere; Dış Güçlerdir. Hatta aile içinde işlenen alçak cinayette bile dış güçlerden bahsedebilecek kadar hudutlarımız geniştir. Aşı karşılarına ayırdığımız bu kısmın de sonuna geldim. Aşılarda problem yalnızca halk sıhhati ve esirgeyici hekimliktir. Bunu değişik yerlerden ele alıp, kendi siyasetlerine gereç eden sivil inisiyatifler ve siyasetçiler için dileğim tez vakitte bilimin kapısında diz çökmeleridir.
Bugün maruz kaldığımız ve çokça şikâyet edip, yılgınlığa düştüğümüz çabucak her şeyin 44 yıl evvel yaşadığımız ve hesabını soramadığımız 12 Eylül Darbesi ve sonrasına ilişkindir. 1984 yılında fiilen kaldırılan mevt cezasının, en duygusal anlarda tekrar lisana getirilmesi yargı sisteminin bu kadar gedikleri varken kendi intiharımızdan öbür bir şey değildir. Mevcut cezaların, indirimsiz, afsız uygulanması ziyadesiyle kafidir. Ahlaki çöküntünün toplumun en küçük yapı elemanı ailede başladığı bir ülkede toplumdan çocukları öldürmemesi, istismar etmemesini beklemek artık masallarda kalmıştır. Güzel pazarlar.
