Deprem sonrası Türkiye’de ilk kez yapılıyor! 1 yıl içinde bitecek

30 Ekim 2020’de İzmir’de 117 vatandaşın ömrünü yitirmesine neden olan sarsıntının 4. yılında bu acı olayın bir benzerinin daha yaşanmaması için kapsamlı çalışmaların devam ettiği açıklandı. İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentin afetlere karşı dirençliliğini artırmak, tabiatla uyumlu ve inançlı ömür alanları oluşturmak için Zelzele Master Planı çalışmalarına sürat kazandırıldığını duyurdu.

YERLEŞİME UYGUNLUK HARİTALARI ORTAYA ÇIKARTILACAK

Deprem Master Planı için altlık oluşturacak yapı envanteri, depremsellik-tsunami araştırması ve mikrobölgeleme etüt çalışmaları tamamlandığında inançlı bir kent için gerekli bilgiler elde edilmiş olacağı belirtildi. Tüm araştırma sonuçları entegre edilerek zelzele tesirinde yapı-zemin etkileşimi en gerçekçi biçimde tahlil edileceği kaydedildi. Zelzele tehlike haritası ile yerleşime uygunluk haritaları oluşturulup, kıyıları etkileyecek tsunami tehlikesi modelleneceğine dikkat çekildi.

KAPSAYICI SİSTEMLE OLUŞTURULUYOR

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay, geçen eylül ayında 2024 İzmir Zelzele Master Planı Çalıştayı’na da mesken sahipliği yaparak bilimin öncülüğünde İzmir’in muhtemel bir zelzeleye hazırlanması için tüm paydaşları bir ortaya getirdi. Sarsıntıyla ilgili yol haritasının konuşulduğu çalıştayda, Sarsıntı Risk İdaresi ve Kentsel Güzelleştirme Daire Başkanlığı tarafından yürütülen tüm çalışmalar masaya yatırıldı. 102 kurum ve kuruluştan 250 uzmanın iştiraki ile yapılan çalıştayda, 1999 yılında tamamlanan İzmir Zelzele Master Planı’nı güncellemek için yeni yol haritası oluşturuldu. Master Plan için Bilim Kurulu ve Müşavere Heyeti oluşturuluyor. Sarsıntı Master Planı’nın bir yıl içinde bitirilmesi planlanıyor.

BÜYÜKŞEHİR 100 BİN BİNANIN ENVANTERİNİ ÇIKARDI

İzmir’de yaklaşık 906 bin yapı bulunuyor. Bu yapıların yüzde 88’i 1999’daki Zelzele Yönetmeliği öncesi yapılmış ve yapı kontrol hizmeti almamış durumda. Buradan hareketle Türkiye’nin en kapsamlı sarsıntı araştırma ve risk azaltma projelerini hayata geçiren Büyükşehir Belediyesi, çalışmalarına devam ediyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi, yapı stoku çalışmaları kapsamında İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi ile yaptığı protokol ile Bornova ve Bayraklı’da yaklaşık 100 bin binanın envanterini çıkardı. Bu çalışmayla yapıların sarsıntı sırasındaki davranışları belirleniyor. Ayrıyeten binaya ait her türlü bilginin yer aldığı kimlik evrakı oluşturuluyor. Böylelikle o bina hakkındaki ruhsat, mimari proje üzere dokümanlar ile en yakın toplanma alanı üzere bilgilere süratli ve direkt erişim sağlanabiliyor. Yapı envanteri ile önceliklendirilen yapılarla bölgesel bazlı sonuçlara ulaşılarak yüksek öncelikli kentsel uygunlaştırma bölgeleri belirleniyor. Bahse mevzu çalışmalar saha, arşiv ve tahlil çalışmalarından oluşuyor. Saha ve arşiv çalışmaları uzman inşaat mühendisleri tarafından yapılıyor; elde edilen datalar ise ODTÜ akademisyenleri tarafından tahlil ediliyor. Saha çalışmalarında sokak taraması ile binalar dışardan bedellendiriliyor ve örneklem seviyesinde beton cazibeli okuması ve röntgen taraması yapılıyor. Akabinde üç boyutlu tahlil çalışmaları yapılıyor. Yapı envanteri çalışmalarına Karşıyaka ilçesi ile devam edilecek. Projenin etaplar halinde kent genelindeki tüm ilçelerde tamamlanması planlanıyor.

EN GENİŞ VE KAPSAMLI SARSINTI ARAŞTIRMA PROJESİ İZMİR’DE SÜRÜYOR

Depremsellik-Tsunami Araştırması ve Mikrobölgeleme Etüt Çalışmaları kapsamında da değerli çalışmalar yürütülüyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi bu çalışmaları ODTÜ, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü ile yaptığı protokol ile sürdürüyor. İzmir vilayet merkezini referans alan 100 kilometre yarıçaplı alanda sürdürülen ‘İzmir İli Depremsellik Araştırması Projesi’ hala Türkiye’nin en geniş ve kapsamlı zelzele araştırma projesi olarak biliniyor. Yalnızca İzmir değil Aydın ve Manisa vilayetlerinin bir kısmındaki fayları da kapsayan bu araştırma projesi tamamlandığında İzmir’in gelecekte kaç büyüklüğünde zelzeleyle karşı karşıya kalabileceğine, yapıları tesiri altına alacak zelzele ivmesinin mümkün büyüklüğüne, zelzelelerin yüzey faylanması yaratma riski taşıyıp taşımadığına, kıyılarda oluşabilecek muhtemel tsunami senaryolarına ait somut bilgiler elde edilmiş olacak.

MİKROBÖLGELEME ÇALIŞMALARI KENTİN TAMAMINA YAYILIYOR

Mikrobölgeleme çalışmaları ile de İzmir’in taban yapısı inceleniyor. 30 Ekim İzmir Depremi’nden en çok etkilenen Bornova baseninin (Bayraklı, Konak, Bornova İlçelerini kapsayan) taban yapısı ve basen tesiri dahil davranış özelliklerinin araştırılmasına yönelik çalışmalar süratle devam ediyor. Bornova mikrobölgeleme çalışması kapsamında 7 bin 12 hektarlık alanda yaklaşık 1500 adet sondaj kuyusu açıldı. Bornova baseninde, Bornova ilçesine ilişkin yürütülen mikrobölgeleme çalışmalarının 2024 yılı sonuna kadar, Konak ve Bayraklı ilçelerindeki alanlarda yürütülecek çalışmaların ise 2025 yılı sonunda kadar tamamlanması hedefleniyor. Karşıyaka ilçesinde yaklaşık 2 bin hektarlık alanda mikrobölgeleme çalışmalarının yapılması için imal ihale süreci başlatıldı. Bayraklı, Konak ve öbür ilçelerin mikrobölgeleme şartnameleri hazırlandı. Kurum görüşleri geldikten sonra onların da üretim ihaleleri gerçekleştirilecek. 11 merkez ilçe öncelikli olmak üzere tüm ilçelerde mikrobölgeleme çalışmalarının etaplar halinde tamamlanması hedefleniyor. Bütün çalışmalar tamamlandığında; depremsellik ve tsunami projesi ile mikrobölgeleme ve yapı envanteri araştırma sonuçları entegre edilerek sarsıntı tesirinde yapı-zemin etkileşiminin en gerçekçi formda tahlil edilmesi öngörülüyor.

TÜRKİYE’DE BİRİNCİ DEFA İZMİR’DE YAPILIYOR

30 Ekim 2020 zelzelesinin etkilediği Bornova’da yerden alınan numuneler, Türkiye’de birinci defa İzmir’de kurulan Egeşehir Laboratuvarı’nda incelendi. Yaklaşık 30 bin deney yapıldı. Egeşehir Laboratuvarı’nda Türkiye’de birinci ve tek olarak rezonant kolon, bender element deneyleri yapılıyor. Mühendislik olarak ise konsolidasyon, yerde tek ve üç eksenli basınç dayanımı, kesme kutusu, kayada makaslama deneyi, kayada üç eksenli basınç dayanımı yapılıyor. Taban (fiziksel) deneyleri ise su içeriği, kıvam limitleri, elek ve hidrometre tahlili ile özgül tartıdan oluşuyor.