Depremzedelere önemli uyarı: Çocuklara ne hissettiğinizi gösterin

Mehmet TOPRAK/ Rüstem PEHLİVANLAR/HERKES DUYSUN

BURSA (İGFA) – 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen, 11 ili etkileyen ve on binlerce kişinin mevti ile sonuçlanarak tarihe “Asrın Felaketi” olarak geçen sarsıntılar, bölge halkında da sarsıntı fobisi (sismofobi) oluşturdu.

Depremlerin akabinde hayat olağana döndükten sonra dehşetlerini yenemeyen birçok vatandaş, çocuk ya da yetişkin olsun, yalnız başına uyumaktan çekinir hale geldi.

Konu ile ilgili Herkes Duysun muhabirine açıklamalarda bulunan Adıyaman Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Ayşe Güzin Altunbay, 6 Şubat zelzeleleri sonrasında hem çocukların hem de anne ve babaların birebir odada yatmak istemelerini olağan karşıladığını belirtti.

“ÇARESİZLİĞİ GÖRDÜLER”

Depremden sonra yetişkinlerde de gözlemlenen tasa, endişe ve uyku sıkıntılarının bilhassa yaşça küçük çocuklarda daha sık görüldüğünü kaydeden Dr. Ayşe Güzin Altunbay, “Depremin akabinde çocuklarda gelişen kaygılar iki kaynaktan besleniyor. Birincisi bütün büyükler üzere onlar da çok büyük ve ürkütücü bir travma yaşadılar ve korktular. Zira deprem korkutucu bir şey. İkinci olarak anne babalarının gözlerindeki kaygı ve çaresizliği gördüler. Çocuklar inanç hissini anne babalarından alırlar, inançta hissetmeleri için anne babalarının inançta hissettiklerinden emin olmaları gerekir. Bu nedenle çocuklarda deprem korkusunun yetişkinlerden daha uzun sürmesini bekliyoruz.” sözlerini kullandı.

“GÜVENDE HİSSETMEK İÇİN VAKTE MUHTAÇLIĞI OLABİLİR”

Depremden sonra değişen ömür koşullarının da çocuklar için önemli bir mevzu olduğuna dikkat çeken Dr. Altunbay, çok sayıda çocuğun meskenleri yıkıldığından ötürü konteynırlarda kaldığını hatırlatarak şöyle konuştu:

“Çok sayıda anne babanın kendilerinin çocuklarla tıpkı odada uyumak istediğini biliyorum, zelzeleden sonra tüm aile birebir odada yaşıyor. Birinci sarsıntıda farklı odalarda çok huzursuz oldukları için. Açıkçası hem çocukların hem de anne babaların tıpkı odada yatma istemelerini hala olağan karşılıyorum. Bir sene daha yeni doldu. ben açıkçası ailelerin güvende hissetmek için biraz daha vakte muhtaçlıkları olabilir diye düşünüyorum fakat alışılmış vakitle olağanlaşma kapsamında bu tedirginliklerin rahatlamaya başlaması ve değişmesi lazım.”

“DEPREM ÇOCUKLARI HIRPALADI”

Deprem sonrası süreçte ergenlik dönemindeki (12-18 yaş arası) çocukların kendilerine ilişkin, sakinleşebilecekleri alan gereksinimlerinin daha fazla hissedildiğini söz eden Dr. Altunbay, “Depremin çocukların psikolojilerine tesirini iki formda ele alabiliriz. Birincisi sarsıntının şahsen kendisi çocukları ruhsal olarak hırpaladı. İkincisi de zelzelenin sonuçları. Yani zelzeleyle birlikte değişen hayat şartları çocukların psikolojisini olumsuz anlamda etkiledi. Bunların başında okulu sayabiliriz.” tabirlerini kullandı.

“GÜNLÜK RUTİNLER İTİMAT HİSSİ İÇİN ÇOK ÖNEMLİ”

Çocukların zelzeleden sonra okullarının, arkadaşlarının, öğretmenlerinin ve bütün okul rutinlerinin değiştiğini ve günlük tekrarlayan bu rutinlerin çocukların temel itimat hisleri için çok kıymetli olduğunu vurgulayan Dr. Altunbay, “Ayrıca ev ve aile ömürleri değişti. Olağanda 4-5 kişilik aileler, hatta bazen 7-8 kişilik aileler birkaç odalı konutlarda kalırlarken artık konteynırlarda daracık bir alanda kalıyorlar. Bu türlü olunca aile içi çatışmaların şiddetlenebildiğini gözlemliyoruz. Orta sıra herkesin gereksinimi olan, bir köşeye çekilip sakinleşebilmeleri için alan yok, oda yok. Hele de ergenlik devrindeki 12-18 yaş ortası çocukların kendilerine ilişkin bir alan gereksinimleri bu devirde çok zahmetli hale geldi.” halinde konuştu.

“NE HİSSETTİĞİNİZİ ÇOCUKLARINIZA GÖSTERİN”

İçerisinde bulundukları durum münasebetiyle anne ve babalara sabırlı olmalarını tavsiye eden Dr. Ayşe Güzin Altunbay, “Belki bu biraz klişe bir şey olacak lakin ben öncelikle sabır tavsiye etmek istiyorum anne babalara. Lakin tavsiyede bulunmak istediğim değerli bir mevzu daha var içinde bulunduğumuz bu hassas geçiş periyodu ile ilgili. Biz bazen çocuklarımızı birtakım gerçeklerden muhafazaya çalışıyoruz, onlara gerçeklerin üzücü, korkutucu ya da hayal kırıcı taraflarını yansıtmamaya çalışıyoruz. Anne babalar diyorlar ki bize: ‘Depremde eşim öldü yahut kardeşim vefat etti ya da işte çocuğum vefat etti, lakin ben kalan çocuklarım üzülmesin diye yanlarında hiç ağlamıyorum hiç göstermiyorum üzüldüğümü.’ Ben bunu söyleyen anne babalara diyorum ki: Lütfen bu türlü yapmayın. Ne hissettiğinizi çocuklara gösterin, içiniz diğer dışınız öbür olmayın. Zira biz çocukları gerçeklerin korkutuculuğundan müdafaaya çalışırken bu sefer çocuk anlıyor ve şöyle diyor: ‘Bir şey var lakin ne? Annem niçin farklı davranıyor?’ Çocuklar anlamasalar bile havadaki gerginliği bir biçimde hissederler ve ismini koyamadıkları bu tansiyonla ilgili kendileri senaryolar yazmaya başlarlar ve genelde onların yazdığı senaryo gerçeğin kendisinden daha korkutucu ve üzücü olur.” tabirlerini kullandı.

“AĞLAMAK İSTİYORSANIZ AĞLAYIN”

Gerçekleri ya da hislerini çocuklarına göstermemeye çalışan anne-babalar üzere onların da kurdukları bu senaryoları anne-babalarından saklayacaklarını ve senaryonun tüm ürkütücülüğü ile tek başlarına kalacaklarını da kaydeden Dr. Altunbay, “Böyle olduğunda artık anne babaları onları destekleyemez iç dünyalarında. O yüzden mümkün olduğu kadar, yani çocukların yaşlarına uygun biçimde gösterebilmeyi tavsiye ediyoruz hüzünlerini ya da korkularını. Yani şayet ağlamak istiyorsanız ağlayın, çocuklar var diye yutkunmayın. Zira zelzele çok yıkıcı olarak girdi hayatımıza ve ağlayacak çok kayba yol açtı. Tersine çocuk sizin ağladığınızı görürse size sorma fırsatı olur. Bu bahislerle ilgili sizinle konuşabileceğini sizden öğrenebilir. Siz çocuğu korumak ismine tüm bu yası, üzüntüyü, çaresizliği kendiniz yalnız yaşarsanız, bu sefer çocuk da sizi üzmemek ismine hislerini tek başına, içinde gizli-saklı yaşamaya başlayacak. Bu da bizim istemediğimiz bir şey. Zira bu sefer uzun müddet biriktirecek içinde canını sıkan mevzuları. O yüzden mümkün olduğu kadar anne babaları çocuklarla keder, kaygı ve öfkelerine dair konuşmayı tavsiye ediyorum.” dedi.