Halepçe Katliamı: insanlık tarihinin 35 yıllık kara lekesi
Irak’ın devrik önderi Saddam Hüseyin’in talimatıyla Halepçe kentine düzenlenen kimyasal taarruzun üzerinden 34 yıl geçti.
Halepçe saldırısı Saddam Hüseyin’in İran-Irak Savaşı periyodunda Kürtlere karşı başlattığı Enfal Hareketi’nin son etabı olarak gerçekleşti.
Baas rejimi önderi Saddam Hüseyin, savaşta İran’a takviye vermekle suçladığı Halepçe halkının bombalanması talimatını verdi.
Saddam’ın talimatı üzerine “Kimyasal Ali” olarak tanınan kuzeni Ali Hasan el-Mecid’in komutasında 16 Mart 1988’de İran hududuna çok yakın bir aralıkta yer alan ve o devir küçük bir ilçe olan Halepçe’ye hardal ve sarin gazlarının bulunduğu bombalarla taarruz düzenlendi.
Halepçe’nin merkezi ve yakınındaki yerleşimlere sabah saat 10.50 sularında gerçekleşen hücum sonucu kentte elma kokusu yayılmaya başladı.
Kokunun neden kaynaklandığından habersiz olan 5 bin Halepçeli meskenlerinin önünde yahut kaçmaya çalışırken araçlarının içinde birbiri üzerine yığılarak hayatını kaybetti, 7 binden fazlası yaralandı.
Geride kalanlar ikinci bir atak dehşetiyle araçlarla yahut yaya olarak İran sonuna hakikat kaçmaya başladı.
Irak, 1980’de İran ile girdiği 8 yıllık savaş mühletince, eş vakitli olarak kendisine muhalif olan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliğine (KYB) bağlı Peşmergelerle de savaşıyordu.
İran’ın hudut sınırı üzerinde konuşlanan KYB’liler, İran’ın dayanağıyla Mart 1988’de Halepçe kentini denetimlerine aldı. Saddam, İran güçlerinin Peşmergelerle Halepçe’yi denetim ettiğini öğrenmesi üzerine taarruz buyruğunu verdi.
Bağdat idaresi, İran ve Peşmerge güçlerini püskürtmek için Halepçe’yi savaş uçaklarının taşıdığı kimyasal silah içeren bombalarla vurdu.
ABD’nin Irak’ı 2003’te işgal etmesinden sonra yakalanan Saddam, mahkeme sırasında Halepçe’ye kimyasal ataktan haberdar olmadığını ve olayı yalnızca medyadan duyduğunu tez etti.
Halepçe’de kimyasal gazların kalıntıları da çok sayıda kişinin ömrünü yitirmesine, gözlerini kaybetmesine ya da sakat kalmasına yol açtı.
Kimyasal atağın üzerinden yıllar geçse de katliamda yakınlarını kaybeden ve hücumun derin izlerini taşıyan Halepçelilerin acısı ise birinci günkü üzere devam ediyor.
Irak Kürt Bölgesel İdaresi’nde (IKBY) Halepçe’ye yönelik kimyasal hücum nedeniyle her yıl 16 Mart’ta çeşitli anma aktiflikleri düzenleniyor.
IKBY, Mart 2014’te Süleymaniye’ye bağlı Halepçe’nin yaşanan acılar nedeniyle vilayet olmasına karar verdi.
IKBY’li yetkililer, Bağdat hükümetinin kimyasal hücum nedeniyle Halepçe sakinlerine tazminat vermesini ve kentin valiliğe dönüştürülmesi sürecinin hızlandırılmasını talep ediyor.
