Jacques Derrida’dan James Joyce’un Ulysses’ine yeni bir yorum

Geliştirdiği yapıbozumcu eleştirel okuma yöntemiyle, farklı disiplinlerde işlerlik kazanan yeni bir düşünce biçimine kapı aralayan, postyapısalcı felsefe çevresinin kuruluşunda önemli bir yere sahip çağdaş Fransız düşünür Jacques Derrida’nın 1984 yılında yaptığı konuşmanın metne döküldüğü çalışma, James Joyce’un Ulysses’ini mercek altına alıyor.

James Joyce’un dil kullanımını irdeleyen metin, Ulysses’in aynı anda hem yazılı hem sözlü hem grafem olarak seslendirilmiş hem de fonem olarak yazılmış evetini tüm dil ve anlam yönleriyle ele alıyor.

Çağdaş Fransız düşünürü Jacques Derrida’nın 1984 yılında Frankfurt’ta düzenlenen Dokuzuncu Uluslararası James Joyce Sempozyumu’nun açılışında yaptığı konuşmadan yola çıkarak hazırlanan Ulysses Gramofonu Joyce’ta Evet Söylen(t)isi, farklı bir okuma sunuyor.

FELSEFECİ BAKIŞ AÇISI

Kitapta Derrida, James Joyce’un Ulysses’ine kapsamlı ve yeni bir yorum getiriyor. Ulysses’teki kelime oyunlarına, çok anlamlılığa, belirsizliklere, ses ve yazı arasındaki ilişkiye dikkat çeken Derrida, Joyce’un dil kullanımını bir felsefeci bakışıyla ve titizlikle inceliyor.

Evetin olumlanmasını hafızanın olumlanması olarak gören Derrida, kelimenin görünürdeki basitliğinin aksine, eveti, dilbilimin tüm geleneksel ve felsefi kategorizasyonlarını altüst etme kapasitesine sahip olarak görüyor.

Jacques Derrida

Yazar kitapta şöyle diyor;

EVET NE ANLAMA GELİYOR

“Evetin ne anlama geldiğini ve bu küçük sözcüğün, eğer bir sözcükse, dilin içinde ve söz edimleri olarak sakince göndermede bulunduğumuz şeyde nasıl işlediğini hâlâ bilmiyoruz. Bu sözcüğün herhangi bir dilde başka bir sözcükle, kesinlikle kendisine simetrik olmayan hayır sözcüğüyle bile herhangi bir şeyi paylaşıp paylaşmadığını bilmiyoruz. Evet ile işaretlenen bu olaya muktedir gramatik, semantik, dilsel, retorik ya da felsefi bir kavramın var olup olmadığını bilmiyoruz.”

Sayfa:136

JAMES JOYCE’DEN ETKİLENDİ

Derrida, Dokuzuncu Uluslararası James Joyce Sempozyumu’nda açılış konuşmasını yapmak üzere Frankfurt’ta davet edildiğinde, zaten birçok vesileyle Joyce’un yazılarının kendi eserleri için önemini belirtmiş ve o dönemde “Joyce İçin İki Sözcük” adlı makalesini yayınlamıştı. Joyce’un dili kullanma şeklini irdeleyen konuşmada Derrida, evet sözcüğü üzerinden derin bir felsefi tartışmayı merkeze alır ve yaşadığı bazı deneyimleri aktarır;