Karadeniz’deki afetlerde deniz suyu sıcaklığı etkisi
Küresel iklim değişikliği nedeniyle yağış rejimindeki değişkenliklerin yanı sıra Karadeniz suyu yüzey sıcaklığındaki artış, meteorolojik olayları olumsuz etkiliyor.
Su yüzey sıcaklığının mevsimde 22 derecelerde olması gerekirken 5 derece yükselip, 27 derece düzeylerinde seyretmesi, deniz ekosisteminin yanında su buharlaşmasının artmasıyla ani, lokal ve şiddetli yağışlara neden oluyor.
Yağışlarla bir arada bölgede sel, heyelan ve taşkın riskinin arttığını söyleyen KTÜ Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Coşkun Erüz, deniz suyundaki ısı artışından ötürü denizlerdeki avcılık yolunun de değişmesi gerektiğini belirterek, şöyle konuştu:
-Eylül’ün sonu geliyor, ekim ayına gerçek gidiyoruz lakin deniz suyu sıcaklığı 27 derecelerde geziyor.
-Bu olağan standardın çok üzerinde. Karadeniz’in ortalama deniz yüzeyi sıcaklığı 22 derece civarında olmalı.
-Uzun yıllar ortalaması bu formda. Fakat şu anda ölçtüğümüzde 22 dereceyi biz 40 metrede görüyoruz.
-40 metrede olması demek, çok yüksek ölçüde ısının depolandığı manasına geliyor. Bundan ötürü Karadeniz’de denizde yaşayan organizmalarında davranışlarında değişiklik yaşanacaktır” dedi.
-Bilinen ve görünen fiziki durum şu, Karadeniz’de deniz suyu sıcaklığı beklenenin çok üzerinde. Uzun yıllar ortalaması da yüksek fakat 2024 için çok önemli ölçüde yüksek.
-Bu düşmeden, hamsi yahut da öbür balıkların çeşitlerinin avcılığı konusunda yorum yapmaktan imtina etmek gerekiyor.
-Yani standart olarak bilinen periyotlarda bilinen avcılık sistemi değil, artık bu deniz suyu sıcaklığının artışına ve ona bağlı ekosistemdeki değişime nazaran yorum yapmak gerekiyor.
‘SEL VE TAŞKIN RİSKİ DEVAM EDİYOR’
Artan sıcaklık ve buharlaşma oranından ötürü sel ve taşkın riskinin arttığını vurgulayan Prof. Dr. Erüz, “Denizdeki durumun dışında ikinci bir boyutu, deniz sıcaklığı artmasının meteorolojik tesiri de kelam konusu. Zira denizdeki bu sıcaklık artışına bağlı olarak buharlaşma da artış gösteriyor. Münasebetiyle coğrafyadaki buhar ölçüsü sıcaklığı artırıcı bir tesir gösteriyor. Bu da ne manaya geliyor? Batıdan gelen hava kütlelerinin Karadeniz’e getirdikleri yağış, yamaç yağışı dediğimiz coğrafik yağışla birlikte birleştiğinde daha şiddetli, daha ani ve kararsız yağışlara dönüşebiliyor. Bu risk son günlerde zati yaşandığı Hopa’da, Arhavi’de misal durum. Hala risk devam ediyor. Zira deniz suyu sıcaklığı çok yüksek, buharlaşma yüksek. Batıdan gelecek hava akımlarıyla tekrar misal halde vadilerdeki sel ve taşkın yaşanması riski çok yüksek. Buna nazaran kesinlikle önlem alması gerekiyor. Deniz suyun sıcaklığını da izlemek gerekiyor” sözlerini kullandı.
DENİZ CANLILARINDA DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ
Prof. Dr. Erüz, deniz suyundaki sıcaklık artışının, denizde yaşayan canlı tiplerinde davranış değişikliğine sebep olacağına belirterek, şöyle konuştu:
-Deniz suyu her canlı tabiatta yaşayan her canlının yaşama için tercih ettiği bir sıcaklık vardır. Yani en az azamî sıcaklık, yani dayanabileceği azamî ve en az sıcaklıklar vardır.
-Karadeniz’de çoklukla deniz suyu sıcaklığı bizim bölgemiz için konuşacak olan 7 derece ile 25 derece ortasında genelde değişiyor ancak bu yıllar son yıllarda 27-28 dereceye kadar çıkıyor. Artık bunun manası şu; bizim coğrafyada yaşayan organizmaların tamamı mikroorganizmalardan balık ve öbür köpekbalığına kadar giden cinslerin tamamında bu sıcaklığa dayanabilen çeşitler.
-Yani buna adapte olabilen cinsler. Lakin sıcaklığın biraz daha yükselmesi bakteriden başlayıp planktona ve üst yapılı organizmalara kadar bir davranış değişikliğine sebep oluyor.
-Ekosistemin çalışması değişiyor, cinslerin bolluğu, çeşitlerin ölçüsü yahut varoluşu değişebiliyor. Hasebiyle bu sıcaklık değişimine bağlı olarak hangi cinsin ne kadar bulunduğunu kesinlikle bilimsel usullerle ortaya konup ona nazaran Karadeniz’deki ekosistemin nasıl değiştiğini tanımlamak gerekiyor” dedi.
