Kim doğru söylüyor: Binlerce Türkiye vatandaşı Almanya’dan gönderilecek mi? 

Almanya’da ulusal çapta yayın yapan Frankfurter Allgemeine (FAZ) gazetesi, cuma günü, iltica başvurusu reddedilen binlerce Türk vatandaşının, kademeli olarak ülkelerine geri gönderileceği haberini verdi. Haberde, Alman ve Türk hükümetlerinin aylarca süren görüşmeler sonunda anlaştığı, bu muahede kapsamında evvel iltica başvurusu reddedilen 200 kişinin, sonra da her hafta tıpkı durumda olan 500 Türk vatandaşının uçaklarla Türkiye’ye gönderileceği yazıyordu.

Kulağa distopik üzere gelse de bu büyük bir haber ve elbette haber, Türkiye’de de FAZ’dan alıntılanarak kullanıldı. Lakin, haber burada pek çok açıdan yanlış anlaşıldı. Kimi toplumsal medya kullanıcıları Almanya Türkleri ülkeden atıyor zannetti. Bazılarıysa Almanya’dan Türkiye’ye gönderilecek bireylerin Suriyeli yahut Afgan olduğunu ‘düşündü’ ve “Geri geliyorlar, inanılmaz” üzere ırkçı yorumlar yaptı.

Akşam önce Türk Dışişleri Bakanlığı, peşinden de İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Gayret Merkezi haberi yalanladı.

FAZ’ın ‘özel haber’ini uzun uzun yazmaya gerek yok, tüm detaylar buradan okunabilir. Sakince okunursa aslında çok açık olan bu haberin neden bu kadar yanlış anlaşıldığı, pek çok kişinin hukuksal bir süreç olan iltica prosedürünü bilmemesinden kaynaklanıyor olabilir. Düzgün ihtimal bu.

Ancak, haberin yanlış anlaşılmasına neden olan bir neden daha var, o da ne yazık ki yabancı ve göçmen düşmanlığı!

HABERDE KELAMI EDİLEN SIĞINMACILAR KİMLER?

Türkiye ve Almanya ortasındaki muahedeyi üç A4 sayfası büyüklüğündeki ‘özel haber’iyle duyuran FAZ ve akşam saatlerinde muahedeyi doğrulayan Almanya Federal İçişleri Bakanı Nancy Faeser, aslında öteki bir şeyden kelam ediyordu. Ancak evvel haberde kimlerden kelam edilmediğine bir bakalım.

Birincisi haberde Almanya’da vatandaşlık alan, oturma yahut çalışma hakkı olan Türk vatandaşlarından kelam edilmiyor. Yani, bazılarının anladığı üzere Almanya’da yaşayan tüm Türk vatandaşları uçaklara konulup kademeli olarak ülkeden deport edilmeyecek. Haberin şoke etmesi, kulağa distopik gelmesi muhtemelen bu yanlış anlamadan kaynaklanıyor. Paniğe gerek yok: Yasal olarak Almanya’da bulunma hakkı elde etmiş Türkiye vatandaşları Almanya’da kalmaya devam edecek.

İkincisi haberde, açık bir formda ‘iltica başvurusu kabul edilmeyen Türk vatandaşları’ deniyor ve hiçbir formda Almanya’ya sığınan, örneğin Suriye yahut Afganistan üzere üçüncü ülke vatandaşlarından kelam bahsedilmiyor. Lakin işte buna karşın haber, toplumsal medyada ırkçı hezeyanlara yol açtı. Bazıları Almanya’nın ülkelerinde bulunan Suriye yahut Afgan vatandaşlarını Türkiye’ye yollayacağını zannetti. Sebep? İşte burası bizi ne yazık ki yabancı ve göçmen düşmanlığına çıkarıyor. Fakat tahminen kimi göçmenlerin Türkiye’nin Avrupa hududunda oradan oraya atılması, boğulacakları bilinse de Ege’de botlarının geri itilmesi, istendiği vakit hudut kapılarına yığılmaları ve siyasi pazarlıklarda rehine haline gelmeleri de bu ırkçı hezeyanları besliyordur.

SIĞINMACI KİME DENİR?

Gelelim haberde aslında kimlerden bahsedildiğine… Haberin başlığında mevzu esasen açık, “Almanya yüzlerce sığınmacıyı Türkiye’ye hudut dışı ediyor” yazılmış.

Fakat madem anlaşılmadı, burada sığınmacı kimdir ve kime denir sorularını yanıtlamak lazım. Milletlerarası Af Örgütü’nün tarifi şöyle:

“Sığınmacı, ülkesinden ayrılmış olan, zulüm ve ağır insan hakları ihlallerinden korunmak için öteki bir ülkeye sığınan, fakat tüzel manada şimdi mülteci olarak kabul edilmeyen ve sığınma müracaatının sonucunu bekleyen kişidir. Sığınma talep etmek bir insan hakkıdır. Bu da herkesin sığınma talebinde bulunmak üzere diğer bir ülkeye girmesine müsaade verilmesi gerektiği manasına gelir.”

Almanya’da ise sığınma yani iltica süreci Dublin Prosedürü’ne nazaran işletiliyor. ‘Handbook Germany’ sitesinde “Nasıl iltica başvurusu yaparım?” sorusuna şu cevap veriliyor: “İltica prosedürü sırasında, bir kişinin Almanya’da sığınma hakkı alıp almadığı kararlaştırılır. İltica prosedürünün nasıl işlediği İltica Yasası’nda düzenlenmiştir. İltica prosedürü birkaç adımdan oluşur: İltica başvurusu, Dublin denetimi, görüşme, karar. İltica prosedürü resmi olarak iltica başvurusu ile başlar. Lakin, iltica müracaatında bulunabilmeniz için evvel kayıt olmanız gerekir. Bu kayda Asylgesuch denir.”

ALMANYA’DA KAÇ TÜRK VATANDAŞI SIĞINMACI VAR?

FAZ’ın özel haberinde, Almanya’daki bu durumda olan 13 bin 500’den fazla Türk vatandaşının ülkeyi terk etmesi gerektiği yazıldı.

Habere nazaran geçen yıl (2023), Türk sığınmacıların sayısı bir evvelki yıla nazaran yüzde 150’den fazla artarak keskin bir yükseliş gösterdi. Geçen yıl toplamda 62 bin 624 Türk vatandaşı Almanya’ya iltica başvurusu yaptı. Böylelikle Türkiye, Almanya’daki menşe ülkeler ortasında Suriye’nin akabinde ikinci sıraya yükseldi. Bu yıl ise sayılar düşmeye başladı ve Türkiye, Afganistan’ın akabinde üçüncü sıraya geriledi. Haberde Türk vatandaşlarının sığınma müracaatlarının yalnızca yüzde 13’ünün kabul edildiği belirtildi ve “Bu da Türkler için muhafaza oranının Suriyeliler ya da Afganlardan çok daha düşük olduğu manasına geliyor” denildi. Geri gönderilmek istenenler, işte bu yüzde 13’e giremeyen, iltica müracaatları çeşitli sebeplerle kabul edilemeyen bireyler.

Peki, kim bunlar? Tartışma yaratan bu haberin ayrıntılarına bakalım. Türkiye’den Almanya’ya göçün kıymetli bir nedeni olarak, ‘resmi enflasyonun yüzde 80’in üzerinde olduğu berbat ekonomik durum’ gösterildi. FAZ muhabirleri, 2023’ün ikinci yarısında Türkiye’den müracaat sayısının besbelli bir biçimde artmasını, “Bu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yine seçilmesinin muhalefet destekçileri ortasında yarattığı ümitsizlik hissiyle ilgili” kelamlarıyla yorumladı ve şöyle devam etti:

“Devlet baskısının daima olarak yüksek seviyede seyretmesinin yanı sıra, Şubat ayında meydana gelen yıkıcı zelzele de göçün değerli bir nedeni oldu. Depremzedelere 10 binden fazla şahsa kısa müddetli vize verilmiş ve bu bireylerden kimileri daha sonra Almanya’ya iltica müracaatında bulunmuştur. Ayrıyeten, Türklerin Sırbistan için vizeye muhtaçlık duymaması ve bu nedenle sırf bir sonu, ekseriyetle Macaristan sonunu geçmeleri göçü kolaylaştırmıştır.”

SIĞINMACILARIN YÜZDE 84’Ü KÜRT

Haberde ayrıyeten, Türkiye’den sığınma talebinde bulunanların sayısındaki artışın sebeplerinden birinin ülkedeki ‘Kürt olgusu’ olduğu yazıldı ve 2023 yılında sığınma başvurusu yapanların ‘yüzde 84’ünün Kürt olduğunun belirtildiği’ yazıldı. Haberde bu husustaki yorum şöyle: “Türkiye’nin güneydoğusundaki Kürt bölgelerinde yoksulluk, siyasi baskı ve Türk devletine yabancılaşma bilhassa yüksek.”

İşte, cuma günü Türkiye’de bazılarını şoke eden, Türk Dışişleri Bakanlığı ve İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Uğraş Merkezi’nin yalanladığı haberde kelam edilen bireyler bunlar: Türkiye’den zulüm ve ağır insan hakları ihlallerinden korunmak için kaçtıklarını belirterek sığınma isteyen bireyler.

Alman İçişleri Bakanı Nancy Faeser, X platformdaki resmi hesabından doğruladığı muahede da bu. “Alman İçişleri Bakanı anlaşmayı doğrularken, Türk Dışişleri neden inkar ediyor?”, baş karışıklığına da tüm bu yanlış anlaşılmalar neden oldu.

Oysa Bakan Faeser’in, Berliner Morgenpost gazetesine verdiği ve muahedeyi ‘büyük ilerleme’ diye tanımladığı demeç de gayet açıktı. İçişleri Bakanı, “Türkiye’ye geri dönüşlerin daha süratli ve aktif bir halde gerçekleştirilebilmesini ve Türkiye’nin Almanya’da kalmasına müsaade verilmeyen vatandaşlarını daha süratli bir halde geri almasını sağladık. Bu, sistemsiz göçün sonlandırılması istikametinde atılmış bir adımdır” dedi. Bakan, ‘düzensiz göç’ten söz ediyordu.

FAZ, pazar günü birebir hususta ikinci bir haber yaptı. Haberde Türkiye ve Almanya ortasındaki bu mutabakatın kimi siyasi etraflarda reaksiyon çektiği belirtildi ve şöyle dendi: “Yeşiller ve SPD’li siyasetçiler, yüzlerce sığınmacının bundan bu türlü süratli bir halde ülkelerine hudut dışı edilmesini öngören muahedeyi eleştirdi. Tenkitlerin odağında Türkiye’de yoksulluk ve siyasi baskıyla karşı karşıya olan Kürtlerin hudut dışı edilmesi yer alıyor.”

Sonuçta FAZ’ın haberi hafta sonu boyunca iki ülkede tartışma yarattı lakin sebepleri oldukça farklıydı.