Suriye kaynaklarını bilen yazar: 6’lı masa kuruldu

Şam’da yaşayan Aydınlık gazetesi muharriri Mehmet Yuva, bugün kaleme aldığı yazısında “Kulağımıza gelen haberler gerçek ise nerede gerçekleştiği ve nelerin konuşulduğu muamma olan bir tez var” dedi. Yuva, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Ürdün, Türkiye ve Suriye temsilcilerinin Ankara-Şam görüşmelerinin hızlandırılması ve nihayete erdirilmesi için bir toplantı gerçekleştirdiğini öne sürdü.

Mehmet Yuva’nın yazısı şöyle:

“Suriye, Filistin, Lübnan ve Ukrayna savaşları tüm âlemi yakinen ilgilendirdiği üzere Türkiye’yi daha çok alakadar etmektedir. İsrail’in Şam, Tahran, Beyrut ve Yemen akınlarını, Ukrayna’nın savaşı Rusya topraklarına taşıma macerasını Türkiye-Suriye münasebetlerinden başka düşünemeyiz. Rusya, Türkiye, Suriye, İran, Irak, Çin, Körfez Arap ülkeleri ve Avrupa’da Gazze’deki işgal ve katliamların sona ermesi gerektiği istikametinde önemli bir irade var. Bu niyetin mevcut Beyaz Saray’a da hâkim olduğu görülmektedir.

ABD’nin İran ile yaptığı sav edilen dolaylı ve dolaysız bağlantıda ‘Netanyahu ve müttefiklerinin senaryolarına karşı İran’ın dikkatli olması’ tarafındaki tembihleri aşikârdır. İran’ın da bu bildirisi yeterli anladığından kuşku yoktur. Ukrayna savaşında da ABD’nin takati tükenmektedir. Bu savaştan ötürü Avrupa alanında elde ettiği kazanımların kaybedilebileceği tasasını taşımaktadır.

KULAĞIMIZA GELENLER

Ayrıca İngiltere’nin ABD ve Rusya ortasındaki krizleri, rekabeti, çatışmaları daha çok derinleştirerek her iki tarafı zayıflatmayı gaye edindiği Moskova ve Washington’da not edilmektedir. Bu sebeple ABD ve Rusya hem Filistin, Lübnan ve Suriye alanında hem de Ukrayna alanında uzlaşarak, prestijini koruyarak ve ‘onurlu’ bir muahede ile kartları tekrar karmak niyetindedir.

Bunun birinci adımı olarak Gazze’ye yönelik terörün bitirilmesi, Türkiye-Suriye ortasındaki alakaların olağanlaşması ve Netanyahu iktidarının değiştirilmesi hedef edinildi.

Kulağımıza gelen haberler hakikat ise nerede gerçekleştiği ve nelerin konuşulduğu muamma olan bir tez var: 10 Ağustos’ta bize ulaşan isimsiz bir ‘ihbar’ mektubunda, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Ürdün, Türkiye ve Suriye temsilcilerinin Ankara-Şam görüşmelerinin hızlandırılması ve nihayete erdirilmesi için bir toplantı gerçekleştiği tez edilmektedir. Şimdi teyit edemediğimiz için masada olan mevzulara değinmeyeceğiz.

NETANYAHU, ZELENSKİY VE EFENDİLERİ

Ancak Ankara-Şam çizgisinde yaşananları yakinen takip eden Netanyahu’nun savaşı genelde Filistin ve özelde Gazze’den bölgeye taşıma provokasyonları İran’ı kapsamlı bir savaşa çekmek içindir. Bu sayede yaşadığı izolasyondan kurtulabileceğini, yeni bir savaş sayesinde Filistin’deki cinayetlerini unutturabileceğini, Gazze’de istediği üzere cirit atabileceğini ummaktadır.

İran ile bir savaş sayesinde başta ABD olmak üzere Avrupalı müttefik devletlerin de yanında yer almalarını sağlayacağını hesaplamaktadır. Bu savaşın Türkiye-Suriye görüşmelerine de ziyan verebileceğine inanmaktadır.

Şimdilik ABD ve Avrupa’nın bu senaryodan uzak durduklarını söylemek mümkün. Zelenskiy ve efendilerinin savaşı Rusya toprağına taşıma macerası da Rusya’nın hem Suriye, Filistin hem de Türkiye ile münasebetlerini zora sokabileceğini hesaplamaktadır. Netanyahu, Zelenskiy ve efendileri için tarihin tekerleğini geri döndürme gayretlerinde her türlü çılgınlığın devrede olacağını kestirim edebiliriz.

GÜLER NE DEMEK İSTEDİ?

Ankara-Şam sınırını ilgilendiren tüm bu gelişmeler yaşanırken, Savunma Bakanı Sayın Yaşar Güler’in Reuters haber ajansına verdiği demeç birçok kesimde, ‘Ankara, Suriye için yeni kaideler öne sürerek olağanlaşma görüşmelerini zora sokuyor’’ mahiyetinde tepkiler görüyor ve yorumlar okuyoruz.

Sayın Güler, TSK’nın Suriye’den çekilmesi için artık yalnızca terörün temizlenmesi koşulunun yetmediğini, Suriye’de yeni Anayasa ve seçimler yapılmadan çekilmenin olmayacağını da söylemiş. Bu da aslında Sayın Erdoğan hükümetinin Suriye’den ‘çekilmek niyetinde olmadığına’ dair gerçek niyetine delil olarak gösterilmektedir. Sayın Güler, hem Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) hem Rusya ile düzgün münasebetler arzuladığını lakin NATO’yu daha çok tercih ettiğini söz etmiş.

Sayın Güler özetle, Türkiye’nin Suriye’den çekilmesi muhtemelliğine ait soruyu şöyle yanıtlamış:

“Kapsamlı bir anayasanın kabul edilmesi, özgür seçimlerin yapılması ve kapsamlı olağanlaşma ve güvenlik ortamının yaratılması için elimizden gelen tüm takviyesi sağlamaya hazırız ve fakat bunlar yapıldığında ve sonlarımızın güvenliği tam olarak sağlandığında, karşılıklı uyum yoluyla gerekeni yapacağız. Uygun şartların oluşması halinde Türkiye ile Suriye’nin bağlantıların olağanlaştırılması uğraşları kapsamında bakanlar seviyesinde bir ortaya gelebiliriz.”

ÇOK AKTÖRLÜ OYUN

Ankara-Şam ortasında yine olağanlaşma devrini inşa edebilmek için bu yolda açılan önemli tahribatların, çukurların onarılması ve kapatılması gerekmektedir ve bu çalışma kolay olmayacaktır. Çünkü Suriye ve Türkiye alanında çok farklı, güçlü ve yaptırım gücüne sahip aktörler işin içindedir. Bu şartlarda ve bu kadar fazla devletin iç içe geçmiş farklı çıkarlarının olduğu bir alanda futbol yahut siyaset kurallarına uygun nezih bir oyun seyredeceğimizi beklemek naiflik olur.

Suriye tarafının Rusya, İran, nüfuzlu Arap Petro-Şeyhlikleri, Lübnan ve hatta Çin’in çıkarları ve korkularını hesaba katmadan, ‘ol deriz olur’ derecesinde bağımsız karar alması düşünülemez. Emsal durum Türkiye için de geçerlidir. Ankara’nın milletlerarası finans kuruluşları, NATO, ABD ve Avrupa Birliği’nin hassasiyetlerini, taleplerini ve çıkarlarını gözetmeden başına buyruk karar vermesini beklemek de fazlaca hüsnütelakki (iyimserlik) olur.

MECBURİYETLER TERCİHLERE GALİP GELİR

Türkiye ve Suriye ortasında arzulanan siyasi, güvenlik ve ekonomik istikrarın iki ülkenin 2011 öncesi münasebetlere geri dönüşü ile mümkün olacağı kabul edilmektedir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Lavrentyev’e söylediği argüman edilen, ‘Türkiye, Suriye’nin tüm toprakları üzerindeki egemenliğine dayanan Türkiye-Suriye münasebetleri için her türlü teşebbüse açıktır’ sözü ve Sayın Esad’ın Türkiye ile tekrar masaya oturmak için yaptığı olumlu açıklamalar, Temmuz ayında Ankara ve Şam’dan bakanlar seviyesinde gelen bildiriler alakaların olağanlaşması yolunda iki adım ileriydi. Âlem bu olağanlaşmanın Ağustos ayı bitmeden hâsıl olacağı beklentisi içindedir.

Bir tespitimizi tekrar hatırlatalım: Ankara-Şam yolu çetrefillidir. Türkiye-Suriye alakalarının alandaki güçlü aktörlerden bağımsız olağanlaşması zordur. Bu mayınlı tarlada yol almak ve arzulanan güç birliğini tekrar inşa etmek kolay değildir.

Hayatın olağan akışında ve siyasi kararlarda tercihler ve mecburiyetler vardır. Mecburiyetler ise çoklukla tercihlere galebe gelir. Sayın Güler’in Reuters’e yapmış olduğu son açıklamalar tercihlerle mecburiyetler ortasında gidip gelen Sayın Hükümetin bir adım ileri iki adım geri, iki adım ileri bir adım geri ‘denge politikaları’ çerçevesinde okunmalıdır.

Zira fırtınanın hakim olduğu kabarık bir denizde su almış gemiyi karaya ulaştırmak fevkalâde kaptanlık mahareti ve ilahi bir talih gerektirir. Fakat mecburiyetler ya Ankara-Şam olağanlaşmasını dayatacak ya da hem ülke hem bölge olarak daha çok anormalleşeceğiz.”