Tüp bebekte bitkisel destek başarıyı artırır mı?

Çocuk sahibi olma bahtını artıran tüp bebek tedavisiyle ilgili merak edilen pek çok nokta var. Bunlardan biri de tedavide başarıyı artırdığı ileri sürülen bitkisel destekler… Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Bülent Tıraş, hem bu bahiste hem de tüp bebekle ilgili akıllarda soru işaretlerine neden olan birtakım noktalara açıklık getirdi. İşte sorularım ve Prof. Dr. Tıraş’ın verdiği yanıtlar…

1 – Tüp bebek tedavisine başlanmadan evvel nelere dikkat edilmeli?

Öncelikle tedaviyi gerçekleştirecek uzman ve merkez çok âlâ araştırılmalı. Çiftlerden sigara içen varsa katiyetle bırakmalı. Uyku nizamına dikkat edilmeli. Gerilimden ve hüzün oluşturacak durumlardan uzak durulmalı. Sağlıklı beslenmeye dikkat edilmeli. Tedaviye başlanmadan gerekli olan tüm testler eksiksiz olarak tamamlanmalı. Tedavi sürecinde tabibin verdiği ilaçlar kesinlikle vaktinde alınmalı.

2 – Ek tedavi anne-baba olma talihini yükseltir mi?

Bazı bitkisel dayanakların faydası olsa bile ne kadar, hangi dozda kullanılacağı kıymetlidir. Bu çeşit eserlerin içinde ne olduğunu bilmek mümkün değildir. Bilimsel desteği olmayan sülük-hacamat üzere metotlar geri dönüşü olmayan organ zedelenmeleri ya da enfeksiyon üzere hasarlara neden olabilir. Keza bitkisel tedaviler de faydadan çok ziyana yol açabilir.

3 – Spermi olmayan erkek baba olabilir mi?

Günümüzde azoospermi olarak tanımlanan sperm çıkmayan erkeklerde kullanılan yeni yollarla yüzde 70’inde sperm bulunması talihi elde ediliyor. Testis plazma ve ROSI (Round Spermatid Injection) bu alanda çok ön plana çıktı. Klinefelter Sendromu (genetik 47 XXY kromozom diziliminin taşınması yani bir X kromozomu fazla olması) tablosundaki erkekler geçmişte hiç çocuk sahibi olamazken artık mikro TESE ameliyatı ile sperm hücreleri bulunur hale geldi. Baba olabilme bahtları arttı.

4 – Genetiği bozuk olan embriyolardan sağlıklı bebek doğar mı?

Normal şartlar altında her embriyoya genetik inceleme yapılmadığı için direkt rahime enjekte edilir. Bu tabloda merak edilen soru şudur: ‘Acaba bu embriyoların içerisinde ‘mozaik embriyo’ ismi verilen bir kısmı olağan bir kısmı olağandışı olan embriyolar var mı? Şayet var ise bu embriyo anne adayına verildiğinde kendi kendini düzeltebilir mi, gebelik oluşabilir mi?’Bu hususta birtakım yayınlar ön plana çıkmaya başladı. Biz de yaklaşık 100 hastamızdan (onay alarak) bunu denedik. Yani bir kısmı olağan bir kısmı olağandışı olan mozaik embriyoları transfer ettik. Gördük ki yüzde 41 civarında gebelik elde edilebildi. Bizim çalışmamızın sonucunda yüzde 25-26 oranında canlı doğum meydana geldi. Aslında çalışmanın temeli Prof. Dr. Aziz Sancar’ın Tıp Nobel Mükafatı aldığı ‘DNA’nın kendi kendini tamir etmesi üzerine’ konseyidir. Bu sistemle dünyaya gelen bebeklerden alınan kan örnekleri araştırıldığında bütün kromozomlarının olağan olduğunu saptadık. Yani embriyo kendini yenileyip, olağan hale getirebiliyor.

5 – Erken menopoz sürecinde anne olmak mümkün mü?

2014 yılında Japonya’da yaptıkları bir çalışma da Kazuhiro Kawamura ve takımı IVA (In Vitro Aktivasyon) ismi verilen yöntemle menopozdaki 38 bayanın 5’inin hamile kalmasını sağladı. Yayınlandığında büyük ses getirdi. Fakat kolay bir metot değildi. Anne adayının iki sefer ameliyat ve laboratuvar ortamında uyarılmanın başarılı olması gerekiyordu. Bilim bu defa arayışlarını ‘acaba süreçler bayanın kendi bedeninde yapılabilir mi’ noktasına yönlendirdi. Bunu yapılabilecek elde iki formül vardı. Biri PRP, oburu kök hücre. PRP ile ilgili birinci çalışmalar 2016 yılında yapıldı. Alışılmış ki PRP ve kök hücre ile ilgili daha çok diğer kümelerin da yayın yapmasına gereksinim var. Muhtemelen yapılacaktır. Fakat bizim yaptığımız çalışma sonuçlarına nazaran gerek PRP gerekse kök hücre yumurtalıkların uyarılmasına önemli derecede katkıda bulunuyor. Sperm için de geçerli bu. Yumurtadaki süreci testislere de uygulamak istedik. Bununla ilgili yaptığımız çalışmalarda; daha evvel mikro TESE yapılmış, sperm bulunamamış erkek hastalarda yaklaşık yüzde 45 oranında sperm bulundu.

6 – Genç yaşta yumurtası az olan bayanlar için bir tahlil var mı?

Tüp bebek tedavisinde Japonların uyguladığı IVA usulü, PRP ve kök hücre çalışmaları genç yaşta yumurtası az olan bayanlar için kıymetli gelişmelerdir. Kök hücre çalışmaları kemik iliğinden elde edilerek yapılmalıdır. Ayrıştırma sonunda elde edilen yeni hücre bedenin bir yerine gittiğinde (Karaciğer, yağ dokusu, rahim) o bölgedeki hücrelere dönüşebildiği görüldü. Buradaki soru şu: ‘Kök hücreler alınıp, yumurtalığa verildiğinde sonuç ne olur?’  Sıhhat Bakanlığının kök hücre komitesinden alınan müsaadeyle yaptığımız çalışmalarda Türkiye’nin kemik iliği kökenli birinci bebeğini dünyaya getirdik. Çiftlerin Sağlık Bakanlığı iznine mutlaka dikkat etmeleri gerekir.

7 – Embriyo kalitesi iyileştirilebilir mi?

‘Piezzo Elektrik’ düşük ölçülerde gücün yumurta ve sperme verilmesi prosedürüne dayanıyor. Yapılan çalışmaların temel gayesi; bir spermi yumurtanın içine yerleştirildiği vakit yumurtayı döllemesi, bölünüp, embriyonun gelişmesi, gebeliğin oluşmasıdır. Sperm bunu yapamadığında, dayanağa gereksinim duyduğunda geçmişte kullanılan piezo elektrik sistemi günümüzde geliştirildi. Spermi enjekte ettikten sonra yumurtaya düşük dozda elektrik veriliyor. Daha evvel 5’inci gün ya da hiç embriyo elde edemediğimiz, döllenemeyen ya da çok makus kalitede embriyo elde edilen bireylerde çok hoş sonuçlar aldık.

8 – Tedavide kullanılan ilaçlar kansere yol açar mı?

İlaçlarla yapılan tüp bebek tedavileri 1981 yılında birinci kere ABD’de Norfolk kentinde başladı. Yaklaşık 42 yıldır kullanılmaktadır. Bu tedavilerin günümüze kadar kansere neden olduğunu gösteren rastgele bir çalışma yoktur.