Türkiye’de Nusayriler ile Alevileri aynı kategoriye koyma çabası!
Suriye’de 61 yıllık kanlı Esed rejiminin çökmesinin arından Suriye’deki Nusayriler ile Türkiye’deki Aleviler ortasında bir bağ kurulmaya hatta “Alevi Araplar Türkiye’ye göç dalgası başlatacak şeklinde” algı operasyonları yapılıyor.
SETA Suriye Ortadoğu Araştırmalar Yöneticisi Ömer Özkızılcık, Aslında’daki “Nusayriler Alevi değildir, Aleviler Nusayri değildir.” başlıklı yazısında iki ayrımı net bir formda ortaya koydu. İşte o yazı;
Suriye’deki Esed rejiminin devrilmesiyle Türkiye’de tekrar kimi tartışmalar canlandı. Aslında 2011-2013 periyodunda yapılıp bitmiş olması gereken tartışmaların tekrar öne çıkması beni huzursuz ediyor. Bir ülke olarak 13 yıldır Suriye’ye dair birtakım temel bilgileri neden öğrenemedik anlamıyorum.
“NE TARİHÎ NE DİNİ NE KÜLTÜREL NE DE DEMOGRAFİK OLARAK BİRBİRLERİYLE İLİNTİLİ VE İLGİLİ DEĞİLLER”
“Gelelim mevzumuza; Suriye’deki Nusayrilerle Türkiye’deki Aleviler ne tarihî ne dini ne kültürel ne de demografik olarak birbirleriyle ilintili ve ilgili değillerdir.
Kolay olsun diye şöyle tabir edeyim: Hacı Bektaş-ı Veli hazretlerinin kim olduğunu bilmeyen bir dinî önder, Alevi dedesi olabilir mi? Ya da Ebu Şuayip Muhammed İbn Nusayr el Numayri’yi bilmeyen birisi Nusayri olabilir mi?
Nusayrilik dokuzuncu yüzyılda ortaya çıkmış bir dinî mezheptir. Kurucusu Ebu Şuayip Muhammed İbn Nusayr el Numayri’dir. İbn Nusayri, Şii mezhebinin On İki İmam kolundan çıkmış birisidir. Nusayrilik daha sonra Ebu Abdullah El Hüseyin İbn Hamdan El Jonbalanı El Kasibi tarafından sistemli bir doktrin hâline getirilmiştir ve Şii Hamdanilerin devleti periyodunda Halep’te yayılmıştır. Ardından ilerleyen yıllarda Lazkiye-Tartus çizgisine ve Hama-Humus sınırına yanlışsız genişlemiştir. Nusayrilik, El Kasibi’nin torunu Ebu Said Meymun El Tabarani’nin çalışmaları sonucunda son hâlini almıştır ve Suriye’nin kıyı bölgesinde yerleşmiştir.
EBU CAFER MUHAMMED İBN OSMAN TARAFINDAN DİN DIŞI SAYILMIŞTI
Klasik Şii kaynaklarda Nusayriler, gulat-ı Şia olarak tasnif edilir. Yani Şiiler tarafından çoka gitmiş bir fırka olarak görülürler. Hatta Şiilerin On İkinci İmam’ın ikinci vekili olarak gördükleri Ebu Cafer Muhammed İbn Osman tarafından din dışı sayılmıştır.
Ancak baba Esed periyodunda İran ile Suriye ortasındaki yakınlaşmayla 1973’te Şii kaynaklarında Nusayriler, siyasi saiklerle gulat-i Şia olarak tasnif edilmemeye başlanmıştır.
ŞARAP İÇERLER CEM NEDİR BİLMEZLER
Türkiye’deki Alevilerin ibadetlerinde cem, merkezî bir rol alırken Nusayriler cemin ne olduğunu dahi bilmezler. Dinî ritüellerinde şarabı bir ibadet biçimi olarak içerler. Şarabın batini manada Hz. Hüseyin’in kanını temsil ettiğine inanırlar. Bayanların dinî metinleri okuması yahut toplu ibadetlere katılmaları yasaktır. Nusayriliğin ana dinî kaynakları kamuoyuna kapalıdır. Nusayrilikten ayrılan eski dinî önderlerin ifşa ettikleri kitaplar sayesinde Nusayriliğin dinî inanç temelleri bilinmektedir.
HRİSTİYANLIĞA BENZEYEN TESLİS İNANÇLARI VAR
İtikadi manada Nusayrilikte Hristiyanlığa da benzeyen bir teslis inancı bulunmaktadır. Hristiyanlıktaki baba, oğul ve kutsal ruh üçlemesine emsal bir biçimde Allah’ın dünyaya üçleme olarak mana, isim ve kapı halinde birçok sefer tecessüm ettiğine inanılır. Bu inanca nazaran Allah’ın dünyadaki son tecessümünün mana bulmuş hâli Hz. Ali’dir; ismi Hz. Muhammed (s.a.v.)’dir, kapısı ise Hz. Selman-i Farisi’dir. Osmanlı devrinde İkinci Abdulhamid Han’a kadar Nusayriler Müslüman olarak sayılmamış ve orduya alınmamıştır.
Demografik manada Türkiye’deki Aleviler çoklukla Türkmen göçebe gruplarınca oluşturulmaktadır ancak tek bir etnik yahut demografik kümeyle hudutlu değillerdir. Suriye’deki Nusayriler ise makul bir dağlık bölgede yaşayan muhakkak bir küme demografidendir. Türkiye’deki Alevilerle demografik manada bir temasları olmamıştır.
PEKİ NEDEN KARIŞTIRILIYORLAR?
1920’li yıllarda Suriye’deki Nusayriler Fransız mandası periyodunda ‘Nusayri’ tabiri yerine ‘Alavi’ tabirini benimsemişlerdir. Böylece Türkiye’deki ‘Aleviler’le karıştırmalar başlamıştır.
