Vedat Bilgin: Sendikalar ‘8 bin liranın üzerinde asgari ücret verirseniz, zor durumda kalırız’ dedi

Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, yeni minimum fiyat ve emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili açıklamalarda bulundu.

Asgari fiyatı belirlemeden evvel sendikalarla görüştüklerini söyleyen Vedat Alım, “Bana gelen en değerli şey; ‘Siz 8 bin liranın ne kadar üzerinde minimum fiyat verirseniz, o kadar sıkıntı durumda kalırız’ dediler. ‘Neden’ dedim, ‘Bizim toplu mukavelelerde aldığımız fiyatı aşmanızı istemiyoruz, toplu mukaveleyi etkiler’ dediler” sözlerini kullandı.

EYT çalışmasında sona gelindiğini aktaran Alım, “EYT deyince 8 Eylül 1999’dan evvel işe başlamış olanlar. Bunların birtakım istisnaları var. Doğum yapmış hanımların, askerlik yapmış olanların borçlanması var. Birkaç istisnai durumlar var. Onların dışında en çok sorulan soru; prim gün sayım eksik, borçlanabilir miyim? 1999’dan sonra işe girdilerse EYT’yi kapsamayacaktır” dedi.

Habertürk Televizyonu’nda Kübra Par’ın Açık ve Net programında Habertürk muharriri Ahmet Kıvanç ve gazeteci Mehmet Acet’in sorularını yanıtlayan Vedat Alim’in açıklamalarından öne çıkan başlıklar şöyle:

‘TÜRK-İŞ’İN AÇLIK VE YOKSULLUK SONU BİLİMSEL DEĞİL’

“Ergun Bey’in (TÜRK-İŞ Genel Lideri Ergun Atalay) açıklamalarını takip ediyorum. TÜRK-İŞ’in değerlendirmesini dikkatle okudum. Sendikaların “çok uygun oldu, çok mutluyuz” diyebilmelerini beklemek çok kolay diyebilir. TÜRK-İŞ daha evvel açlık hududunu 7 bin 785 lira olarak açıklamıştı. Merhum Kemal Tahir’in “yürür gezer yalanlar” tabiri var. Sendikaların bu cins şeyleri, onların kendi taleplerini güçlendirmek olarak kabul edilebilir ancak gerçeklik algısını tahrip eder. Bilimsel olmayan tespitler üzerine yapılmış çalışma. Kendi yüzlerine de söyledim bunları, onun için rahatlıkla söylüyorum. Onlara ‘yaptığınız bu açıklamaların sizi bağlaması lazım’ diyorum. Yoksulluk sonu 25 bin lira olarak belirlemişler.

‘SENDİKA ÇALIŞANLARINIZDA 25 BİN LİRA ALAN KAÇ KİŞİ VAR?’

“Sendika çalışanlarınızda kaç kişi var 25 bin lira alan?”, bunu soruyorum kendilerine. Koca konfederasyonda bir kişi yok.” Bu konfederasyonlara sendikalara yoksulluk hududunun altında fiyatlarınızı belirlerken “sendikal kimliğinizle kendi durumunuzu düşünüyor musunuz?” diye sormuyorum; artık sormuş oldum. Bu olağan çok önemli sorun. Demek ki orada sorun var. Onlar taleplerini güçlendirmek için bu türlü şeyler yapabiliyorlar. Fakat kamuoyunun bunu bu türlü algılaması epeyce sıkıntılı oluyor. Kendi konumlarını güçlendirmek için yaptıkları açıklamalar sorunu güçleştiriyor. Yalnızca TÜRK-İŞ’in değil birçok kurumun yaptığı bu çeşit çalışmaları bilimsel bulmuyorum. Bu gerçekliği tahrip ediyor.

‘TÜİK NEDEN YOKSULLUK ARAŞTIRMASI YAPMIYOR SORUSU SAÇMA’

“TÜİK’in büyüme, enflasyon başta olmak üzere itiraz ediyorlar. “TÜİK neden yoksulluk hududu araştırması yapmıyor” sorusu saçma. Çok kolay, sendikalar bağlansınlar açıklasınlar, “bizim kurumumuzda yoksulluk sonunun üstünde şu kadar arkadaşa para veriyoruz” diye. Bir eğilimi tespit etmek için yaptığınız anket vaktine ilişkin bilgi verir, öteki bir şey söylemez. Arkadaşlarımızın yaptığı çalışmada; sokaktaki insanın beklentisiyle, emekçilerin sıkıntıya bakışı farklılaşıyor. Fabrikada araştırma yaptırdık. Çalışanlar üç büyük kentte, Ankara, İstanbul, İzmir’de 8 binin üzerinde istediler. Türkiye ortalaması daha düşüktü. Anadolu’nun çeşitli vilayetlerinde 7 bin 600 küsur istediler. Üç büyük kentteki örneklemi dikkate alarak baktığımızda talep edilen sayı 8 bin lira civarındaydı.”

‘SENDİKALAR TOPLU KONTRATLAR ETKİLENİR DEDİ’

“Biz yalnızca onunla sınırlandırmadık. Sendikalarımızla tek tek görüştük. Sendika liderlerinin taleplerini aldım. Bana gelen en kıymetli şey; Türkiye’de sendikacılığın bir manada eleştirmesi gerektiğinden bahsedeceğim. “Siz 8 bin liranın ne kadar üzerinde minimum fiyat verirseniz, o kadar güç durumda kalırız” dediler. “Neden” dedim, “Bizim toplu mukavelelerde aldığımız fiyatı aşmanızı istemiyoruz, toplu mukaveleyi etkiler” dediler. Sendikalarımızın daha pazarlıkçı, faal, sonuç alıcı söyleme sahip olmalarını tabir etmek için söylüyorum. Konfederasyonlara da sesleniyorum burada; Türkiye’de en yüksek toplu kontrat yaptıkları yerde 10 bin liranın üzerinde kaç işyerinde kontrat yaptılar? Bahsettiğiniz fiyatlar toplu sözleşmelerinizde var mı? Talep ettikleri minimum fiyatla, yaptıkları toplu kontrat fiyatları ortasında bu türlü bir fark olmaz.”

‘İŞÇİLERİMİZİN BÜYÜK ÇOĞUNLUĞU TABAN FİYATTAN MEMNUN’

“Enflasyonu bir tarafa bırakalım, bu talepte bulunan arkadaşlarımız, sendikacılarımız çok değerli iş yapıyorlar. Taban fiyat talep ederken kendilerinin yaptıkları toplu mukavele minimum fiyat mukavelesi değil. Türkiye’deki açlık sonu, yoksulluk sonu üzere tartışmalar büyük çoğunluğu bilim dışıdır. Bilimsel araştırma mantığına dayanmamaktadır. Ankara’da 15 marketten alınan fiyatla, Türkiye’nin açlık hududu algısını yönetmek nasıl bir sorumsuzluktur? Bunu şiddetle reddediyorum. Bizim belirlediğimiz taban fiyat büyük çalışanların büyük çoğunluğu tarafından makul bulunmuş, pahalı bulunmuştur. Bir matbaada mecmua çıkaran arkadaşlarımız beni aradı ve telefona bağladı, arkadaşlarımız alkışlarla karşıladı. Bugünkü koşullarda verilebilecek taban fiyattır. Artık enflasyon kur sabitlenmiş durumda. Güç fiyatlarında yükseliş yok, hatta bir ölçü düşüş var. Taban fiyatın yükselmesinin bütün fiyatlara yansıyacağını söylemek mümkün değil. Bu artış enflasyonu hudutlu derecede tesirler.”

‘İHTİYAÇ OLURSA GEÇEN SENE ÜZERE ORTA ARTIRIM YAPILABİLİR’

“Asgari fiyat yüksek belirlendikçe, gerçek olarak üstteki fiyatlarda yüzde 100 artmıyor fakat yüzde 60, yüzde 70, yüzde 80 artıyor. Aşağıdan üste artıyor. Nitelikli emekte bu artış daha yüksek. Daha düşük usta, emekçi minimum fiyatın bir kademe üzerinde yer alıyorlar. Türkiye’de enflasyon dizginlenirse taban fiyat gerçek artışlara tekabül edecek formda sürdürülürse ücretlilerin ulusal gelirden aldığı hissesi üste tırmandırır. Enflasyon denetim altına alındı. Bir an evvel önümüzdeki yıl sonunda yüzde 20’lere düşeceğini varsayım ediyoruz. Mayıs/haziranda yüzde 35-40 düşmesini bekliyoruz. Bizim işçileri koruyan fiyat siyasetini, toplu kontratlarının üzerinde taban fiyat belirliyoruz. Burada Sayın Cumhurbaşkanımızın dayanağı var. Taban fiyatların üzerindekini de koruyacak siyaset izliyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımız “Önümüzdeki yıl sonunda yüzde 20’leri göreceğiz, tasa etmeyin” dedi. 1 yıl evvel savaş, pandemi olacağını biliyor muyduk? İnanılmaz şeyler olmazsa bizi yıl sonuna kadar götürecek taban fiyat belirledik. Harikulâde kaidelerde yine müdahale ederiz, geçen sene nasıl temmuz ayında müdahale ettiğimiz üzere. Muhtaçlık olursa geçen sene üzere artırım yapılabilir.”

‘KÜÇÜK İŞLETMELERDE AZ ORANLARDA İŞTEN ÇIKARMALAR OLABİLİYOR’

“Her minimum fiyat artışı devrinde bizim daha üstteki belirleme dileğimizin önündeki temel mani bu. Farklı seviyede işletmelerde gerçekleştirdiğimiz araştırmalarla ilgili bu. Küçük, orta uzunluk ve büyük işletmeleri başka tutarak araştırma yaptık. En büyük kaygı, küçük ve orta ölçekli işletmelerde işten çıkarma korkusu. Çalışanlarda bu kaygı çok yüksek. Bu tasa var emekçilerde. Patronlarda de var. ‘Çok yüksek taban fiyat olursa 20 kişi çalıştırıyorum, 2 kişi işten çıkartabilirim’ diyenler var. Sonra sayıları inceledik. Bu birçok faktöre bağlı. Büyüme, üretim artışları, ihracat sürüyorsa işletmeler, büyük işletmelerde daha az, küçük orta işletmelerde daha fazla oranlarda artarak bir istihdamı durdurma, küçük işletmelerde çok az işten çıkarma oluyor. Fakat bir mühlet sonra üretim artıyor.”

‘MEMUR MAAŞLARINA ENFLASYON ÜZERİNDE ARTIŞ YAPACAĞIZ’

“Bizim memur maaşlarıyla ilgili imzaladığımız unsur var. Enflasyon farkını toplu kontratlarda veriyoruz. Bu sene de enflasyon üzerinde artış vereceğiz. Onu artık açıklamayayım. Son ay enflasyonu hesaplandıktan sonra belirleniyor. Aralık ayı enflasyonu açıklandıktan sonra ocak ayında belirli olacak. Aralık ayında enflasyon düşüşü devam edecek. Biz tüm bunları kıymetlendirerek alım gücünü destekleyecek oranda karar vereceğiz. Bitmemiş tamamlanmamış çalışmayı evvelden açıklamak gerçek olmaz. Biz fiyat artışların dışında memur ve çalışanlarımızın fiyatlarına çok kıymetli katkı yaptık. Fiyat seviyesinde alınan vergileri vergi dışı bıraktık. Bu tüm fiyatlara yansıdı. Artık bir öbür şey daha yapılıyor.”

‘MALİYE BAKANLIĞI VERGİ DİLİMLERİ İÇİN ÇALIŞMA YAPIYOR’

“Maliye Bakanımızla talepleri birlikte değerlendirdik. Vergide dilimleri için çalışma yapılıyor. Maliye Bakanımız bunu açıkladığı vakit çok kıymetli tesiri olacak. Kamu çalışanların fiyatlarını çok rahatlatacak. ‘Ocak ayında aldığımız maaşı neden Temmuz’da alamıyoruz’ tenkitleri ortadan kalkacak.”

‘BAĞKUR EMEKLİLERİMİZİN DE MAAŞINA DÜZENLEME YAPILACAK’

“En alt seviyede fiyat alan emekliler var. Çok düşük kaldı. Açıklandığı gün kötü değildi, enflasyon koşulları içinde az kaldı. Bunlar kim? Prim gün sayılarını tamamlamamışlar, daha çok BAĞKUR’lular. Devlet ‘bu insanlarımıza borçlanma imkanı getirelim’ demişler. Prim borçlarını bağladıkları emekli maaşından ödenmiş. Bir toplumsal takviye bu. Bunların sayısı 500 bin civarında. Bunları da biz nasıl toplumsal devlet fiyatsız, gelirsiz kimseyi bırakmaz diye bir düzenleme yaptıysa, bunlar da tekrar ele alınarak düzenlenecek.”

‘EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞINA ARTIRIM ORANLAR ÇIKINCA BELİRLİ OLACAK’

“En düşük emekli maaşı ne olabilir sorusunu, bütün bu artırımlar, oranlar belirlendikten sonra ortaya çıkacak. Emekli maaşları primle bağlantılıdır. Kimse prim ödemesin diye muhalefet söylüyor. Bu ilişkiyi ortadan kaldıran bir şey. Biz prim ödeyerek emekli maaşı alıyoruz. Minimum fiyatla bunu birbirine karıştırmamak lazım. Prim ödemese de emekli maaşı verelim mantığı sürdürülebilir değil. En alttakilere seyyanen artırım yapmak yolumuzdur, üsttekilere enflasyon farkını dikkate alınan düzenleme yapılır.”

‘8 EYLÜL 1999’DAN SONRA İŞE GİRENLER EYT’Yİ KAPSAMAYACAK’

“Teknik çalışmaları tamamlanmamış çalışma. EYT deyince 8 Eylül 1999’dan evvel işe başlamış olanlar. Bunların birtakım istisnaları var. Doğum yapmış hanımların, askerlik yapmış olanların borçlanması var. Birkaç istisnai durumlar var. Onların dışında en çok sorulan soru; prim gün sayım eksik, borçlanabilir miyim? 1999’dan sonra işe girdilerse EYT’yi kapsamayacaktır. Mevcut maddemizde olan haklar devam edecek. Yurt dışında çalışanlar var. Harikulâde bizim kurumlarımıza müracaat edenler var. Orada da emsal baş karışıklıkları var. Onlar da ‘prim gün sayılarımızı tamamlayalım, emekli olalım’ diye kuyruklar oluşturuyor. Onlarda da birebir şey geçerli. EYT 8 Eylül 1999 öncesi işe başlamayı mecburî kılıyor. Dünyanın neresinde olursanız olun. Aksi takdirde borçlanarak olmaz.”

‘EYT’DE YAŞ HUDUDU ÇALIŞMALAR TAMAMLANDIKTAN SONRA AŞİKÂR OLACAK’

“Aralık ayına kadar yaklaşık 1 milyon 900 bin kişi. Ocak ayında 2 milyonu biraz geçen kişi. Dediğimiz koşullara uygun. Prim gün sayısı ve hizmet müddeti tamamlanmış olanların sayısı. Şayet hiçbir yaş sonu olmasa bunlar giriyor. 2 milyon giriyor. Kimileri 5-6 milyon var diyor. Geçen uzman kılığında bir adam ‘Bu iş 13 milyona çıkar’ diyor. Şu anda onları belirlemeye çalışıyoruz. Müracaat ediyor. Adam daha evvel BAĞKUR, SSK’da, yurt dışında çalışmış. Onların evraklarını müracaat edilmeden biz birleştiremiyoruz. O hummalı bir çalışma. Bütün çalışmalar ortaya çıktıktan, toplam tabloyu gördükten sonra yaş hududuna karar verilecek. Ben burada devleti düşünüyorum, yurttaşlarımıza en fazla katkı yapabilecek tahlil üzerinde durmam gerekir. Tabloyu tam olarak tespit etmeye çalışıyoruz. Hangi yaşta kaç kişi bulunuyor? EYT’de ortalama yaş yüzde 49.9. Bu çalışmayı bitirmeye çalışıyoruz.

Tahmin ediyorum EYT’yi bu ay sonuna kadar Meclis’e götürürüz bunu. Bitirebilirsek bu ay içinde, bitiremezsek ocak ayında götürürüz. Ben son durumu önümüzdeki 26 Aralık’ta Sayın Cumhurbaşkanımıza arz edeceğim. Meclis’in iradesiyle çıkınca Resmi Gazete’de yayınlanır ve yürürlüğe girer.”

‘KISMİ EMEKLİLİK KOŞULARI MOTAMOT DEVAM EDECEK’

“Kısmi emeklilik şartları da motamot devam edecektir. O insanlarımız rahat olsun, onların programında rastgele bir değişiklik yapmıyoruz.”

‘SEÇİM İKTİSADI UYGULAMIYORUZ’

Türkiye Avrupa’nın en güzel bütçe istikrarlarına sahip ülkelerden biriyiz. Bütçe gelirindeki artış varsayımların üzerinde olmuştur. Bütün bunlar hesaba dayalıdır. Biz seçim iktisadı uygulamıyoruz, gerçekçi iktisat uyguluyoruz. Popülizm yapmayan, gerçekçi, yurttaşımızı enflasyon sarmalına sokmayacak dengeleme siyaseti sürdürecek yaklaşıma sahibiz. Gerçekçi siyasetimiz enflasyonun düşüşüyle birlikte daha fazla refah olarak dönecektir. EYT’de 1 hafta sonra ile 2 hafta sonra ortasında bir fark var mı? Kıymetli olan sağlıklı bir halde girmiş olması. Biz Meclis’e götürürüz. Meclis tatilden sonra çalışma programına alır.”

‘SENDİKALAŞMAYI ENGELLEYEN PATRONA KARŞI UĞRAŞ EDİYORUZ’

“Türkiye’de birinci önceliğimiz patron karşısında işçilerimizin hukukunu korumaktır. Sendikalaşmayı sonuna kadar destekliyorum. Sendikalaşmaya karşı çıkan patrona karşı her türlü türel çabayı yapıyoruz. Direkt doğruya iş koluna yönlendirmeyi biz yapıyoruz. Minimum fiyatta enflasyonun tahribini önledik. Muhalefetin bundan 1 ay evvel ‘En az 7 bin lira olmalı’ dediğini hatırlayalım. Sendikacılığın dersini anlatmış bir hoca olarak sendikacılığı destekliyorum. Bunun için sendikacılara yönelik tenkitlerim gerçekçi yerler üzerindendir. Biz toplumsal siyasetleri uygulamaya devam edeceğiz. En büyük teminatımız Türkiye’nin bağımsızlığını devam ettirecek ekonomik ve demokratik sistemdir. Toplu mukavele kurumsal bir toplumsal siyaset aracıdır. Bunların güçlenmesi lazım.”