42 madenciye mezar olmuştu… Amasra faciasındaki ihmaller sıralandı
Bartın’ın Amasra ilçesinde meydana gelen maden kazasının tüm taraflarıyla araştırılarak benzeri kazaların önlenmesine yönelik önlemlerin belirlenmesi maksadıyla kurulan TBMM Araştırma Komitesi, raporunu tamamladı. Kurulun hazırladığı raporda, Amasra’nın Bartın ilçesindeki kazanın tüm nedenleri, kazanın oluşumuna tesir edebilecek tüm faktörler ve aksaklıklar anlatıldı. Ayrıyeten, kazanın meydana gelme nedenleri; direkt nedenler, dolaylı nedenler ve temel nedenler olarak sınıflandırıldı.
Komisyon raporunda, kazanın yaşandığı 14 Ekim 2022 tarihinde metan ölçüm bedellerinin incelendiği ve burada uygulanan havalandırma projesinin metanın patlama alt limitlerinin altında kalması gerektiği vurgulanarak, “Metanın patlama alt limitlerinin altında kalması için kâfi olmadığı görülmektedir. +40 kotunda başlayan hava giriş kuyusunun üretim ve hazırlık galerilerine olan arası (yaklaşık 3 bin metre) ve ocak havasının birebir anda faaliyet gösteren birbirinden bağımsız ve uzun birçok ocak açıklıklarını dolaşması nedeniyle ocak direncinin artması, ocak hava debisinin yetersizliği, tali fanların lokal olarak ağır kullanılması gerekliliği, kaza anında tali fanlardan birine bağlı fantüpün kelepçe arızasının P3 vardiyasında giderilmemiş olması, suratlarının yasal hudut bedellerin altında olması potansiyel metan tabakalaşmasına yol açabilecek ortamların oluşma ihtimalini doğurmuş ve patlamaya elverişli ortam oluşmasında tesirli olmuştur” tabirlerine yer verildi.
Havalandırmadaki yetersizlik kıymetli nedenler arasında
Kazanın meydana gelmesinde ana havalandırmadaki eksiklikten daha kıymetli derecede olmak üzere tali havalandırmadaki yetersizlik en değerli nedenler ortasında sıralandı. Metan patlamasının tetiklemesi ile arka arda gerçekleştiği düşünülen kömür tozu patlamasının ve patlama şiddetinin ocağı yatay ve dikey istikamette geniş bir alanda etkilemesinin nedeninin de başarılı bir tozla uğraş yapılamaması, su/toz barajlarının yetersiz olması ve gerçek konumlandırılmamış olmasından kaynaklandığı kaydedildi.
‘Kontrol düzeneği olmaması ortam güvenliğini riske atmıştır’
Raporda kaza nedenlerine ait ayrıyeten şu sözlere yer verildi:
“Üretim ve hazırlık sırasında yapılan patlatmalı hafriyat faaliyetlerinin mevzuatta belirtilen kurallara uymaması ve bunları denetim eden ve denetleyen faal bir kontrol ve denetim sistemi olmaması ortam güvenliğini riske atmıştır. Kaza anında işçi eksikliği nedeni ile merkezi gaz izleme odasında tek operatörün çalışıyor olması, merkezi gaz izleme sisteminin sesli alarm sistemi ile entegre olmaması yer altı irtibat ağının zayıflamasına ve bilgi akışında aksaklıklara neden olmuştur. Yapılan dış kontrollerde kaza ile illiyet bağı olan tespit ve teklifin olmadığı görüldü. Faal kontrol fonksiyonunu yerine getiremeyen kontrol sistemlerinin de bu facianın yaşanmasında tesiri oldu. İş sıhhati ve güvenliği eğitimlerinin ve tatbikatların teorik eğitimleri pratik hayata geçirecek yeterlikte ve nitelikte olmaması kazanın tesirinin yaygınlaşmasında rol oynamıştır.”
Kazaların bir daha meydana gelmemesi için de teklifler sunuldu
Raporda, bu çeşit kazaların bir daha meydana gelmemesi için de teklifler sunuldu. Teklifler, şu halde sıralandı:
“İş kazalarında ihmal ve kusuru bulunanlara uygulanan cezai müeyyideler ve iş teftişlerinde kontrol sırasında tespit edilen iş sıhhati ve güvenliğini tehlikeye atan eksiklikler konusunda ihmal ve sorumluluk sahibi olanlara uygulanan idari yaptırımların caydırıcılığı artırılmalıdır. Ruhsatsız işletildiği tespit edilen ve kapatılan madenleri işleten bireylere mahpus cezası verilmesi ve bu şahısların ömür uzunluğu madencilik faaliyetlerinden menedilmesine yönelik yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Madencilik mevzuatı gözden geçirilmeli, kömür madenciliğine ait tüm faaliyetler için başka bir mevzuat düzenlemesi yapılmalıdır. Madenlerde iş sıhhati ve güvenliği idare sisteminin oluşturulması, iş güvenliği ikliminin uygunlaştırılması ve bunun sürdürülebilir kılınması için madencilik faaliyetlerinin tek bir çatı kuruluş altında toplanmasını sağlayacak, milletlerarası standartlarda, bağımsız bir ulusal maden iş sağlığı ve güvenliği kurumu kurulmalıdır.”
Havalandırma konusuna bilhassa dikkat çekildi
Raporda yer alan teklifler ortasında, ‘havalandırma’ konusuna bilhassa dikkat çekildi. Gazlı ocaklar için farklı bir havalandırma mevzuatının hazırlanması gerektiğine dikkat çekilerek, “Havalandırma projelerinin her ocağın özel koşulları dikkate alınarak hazırlanması, ocak faaliyet değişikliklerine bağlı olarak güncellenmesi ve ilgili kurum/kuruluşlar tarafından onaylanarak uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir” denildi.
Ayrıca maden ocaklarındaki deneyimli işçi gereksinimine vurgu yapılarak, “Görevlendirilecek işçiden en az birinin 5 yıl ve daha fazla yer altı madenciliğinde deneyimli maden mühendisi olması mecburî olmalıdır. Yer altı madenciliğinde çalışanların çalışma yerlerine ulaşımını sağlayacak mekanik araçların belirlenmesi, belirlenen mekanik araçlarla ilgili imalat standartlarının ve insan taşınmasında alınacak güvenlik tedbirlerinin tespit edilmesi, kurulumdan sonra birinci kullanımda uygunluk onayının ve devamında periyodik denetimlerinin nasıl ve kimler tarafından yapılacağı üzere ayrıntıları kapsayan düzenleme yapılmalıdır” tabirlerine yer verildi.
