Atılay denizaltısı roman oldu

Gökhan Karakaş – Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin donanmasını güçlendirmek isteyen Mustafa Kemal Atatürk, 1936 yılında Almanya’ya dört denizaltı siparişi vermişti. İkisi Almanya’da, ikisi Türkiye’de yapılması planlanan Ay sınıfı denizaltılara isimlerini veren Cumhurbaşkanı Atatürk, 17 Ocak 1938 tarihinde devrin Başbakanı Celal Bayar’a şu notu göndermişti:

“Yeni dört denizaltı gemimiz için bildirdiğimiz isimler şunlardır: Saldıray, Batıray, Atılay, Yıldıray bunların manalarını izaha bile hacet olmadığı kanaatındeyim. Manaları; Türkçe olan bu sözlerin kendisindedir.”

Seksen metre uzunluğundaki Atılay, 14 Temmuz 1942 günü Donanma Komutanlığı’na ilişkin yeni aygıtların denetimi için Çanakkale Boğazı’nda devriye vazifesine çıkmıştı. Binbaşı Sadi Gürcan komutasında Morto Koyu’nda dalışa geçen denizaltı, bir daha su yüzeyine çıkamadı. 39 mürettebatıyla batan Atılay’ın üzerinde yapılan araştırmalarda görülen 1,5 metrelik delik, Birinci Dünya Savaşı’ndan kalan bir mayına çarparak battığı niyetini getirmişti. Yalnızca müsaadeli olarak karada bulunan Amasralı er Ahmed Bağdat kurtulurken, periyodun ünlü ses sanatkarı Hamiyet Yüceses’in eşi Astsubay Fethi Yüceses de denizaltı şehitleri ortasındaydı. Hamiyet Yüceses eşinin akabinde okuduğu “Gitti de gelmeyiverdi” müziğiyle Atılay denizaltısının hatırlanmasını sağlamıştı.

Düşman mayınıyla battı

Türk denizaltıcılık tarihinin birinci büyük faciasının romanını yazan Kaya Şener, şimdi dokuz yaşındayken 1. İnönü denizaltısını ziyaretiyle başlayan tutkusunun kendisini yazmaya sürüklediğini belirtti. Mimar ve denizaltı gemileri araştırmacısı Kaya Şener, Atılay 1942 isimli kurgu romanında dünya denizaltıcılığı hakkında bilgiler verdiğini ekledi. Atılay’ın sıcak bir yaz günü batmasına karşın denizde fırtına olduğunu belirten Şener, şunları söyledi: “Mayın, Almanya Wilhelmshaven’den yola çıkarak Çanakkale’ye gelen ve İngilizlere büyük kayıp yaşatan Otto Hersing komutasındaki U21 için döşenen mayındı. Okuyucuyu şaşırtacak diğer bir gerçek ise Atılay’ın Cumhuriyet donanmasının birinci yerli üretim denizaltısı olması. İsmini Atatürk’ün verdiği birinci gemidir. Atılay, Atatürk’ün Çanakkale çarpışmalarında dehasını gösterdiği günlerde battı. Bir daha bu türlü bir acının yaşanmamasını dileyerek kitabımın denizaltıcılık kütüphanesindeki yerini almasını isterim.”