İşçilerle seçim çalışması: Ampul kapandı, subliminal mesaj verildi!

Ekinsu İhtilal Danış

Emek Partisi’nin Yeşil Sol Parti listelerinden adayı İskender Bayhan’ın seçim çalışmasındaki bir gününde yaşananları izliyoruz. Sabah Beylikdüzü metrobüs durağında bildiri dağıtımı ile başlıyor gün. Bayhan, İstanbul 3. Bölgede 2. sıradan aday. Sabahın birinci saatlerinde işe gitmek için yollara düşen personellerin ağır olarak kullandığı bir istikametteyiz. İşine, dersine ya da servisine yetişmeye çalışanlar tez ile geçip gidiyorlar. Aday tanıtım broşürleri ve “Tek adam tertibine son. Birlikte kazanacağız. İşçiler kazanacak” başlıklı Emeğe Sesleniş bülteni uzatılanlar, acelesine kısa bir mola veriyor geçerken.

Emek Partisi’nin Yeşil Sol Parti listelerinden adayı İskender Bayhan (solda) bildiri dağıtımı sırasında.

‘SİZE OY VERECEĞİMİ Mİ SANDINIZ’

Bir müddet sonra seçim minibüsünden çalınan müzik geliyor kulağımıza: “Hava döndü emekçiden, emekçiden esiyor yel…” İstanbul işçilerinden toplanan dayanışma kolilerini İskenderun’daki depremzedelere ulaştırmak için birlikte yola çıktığımız minibüs bu… O sırada stant kalabalıklaşıyor. Yaşlı bir bayan yaklaşıp, “Ne var burada, ne bu kalabalık?” diye soruyor. Bayhan kendisini tanıtıyor lakin broşürdeki renkleri gören teyze gülerek “Size oy vereceğimi mi sandınız? Benim oyum belli” diyor. Broşürü geri uzatırken, “Televizyondan okuyorum aslında onları, biliyorum” diyor. Benzeri bir cümleyi daha sonra genç bir yapı gereç çalışanından de duyuyoruz.

Mesken işçisi bayanlarla Beylikdüzü Ömür Vadisi’nde görüşme.

İkinci durağımız Beylikdüzü Ömür Vadisi. Burada konut işçisi bayanlar ile bir ortaya geliyoruz. Bayhan daha evvelki günlerdeki çalışmalardan gözlemlediklerini anlatıyor: “Değişimlerin küçük yerlerden başladığına ikna olmakta zorlanıyor halkımız. Kendi tesir alanını hudutlu görüyor. Meğer fabrikasında ya da mahallesinde ısrarlı bir günlük siyaset yürütülürse gelecek değişim.”

Çocuklarının beslenme çantalarını hazırlayıp okula gönderebilmiş olanlar yavaş yavaş toplanıyor. Kalabalığı gören iki bayan yan masadan soruyor: “Ne toplantısı bu?” Bayanlar CHP’li olduklarını, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Kılıçdaroğlu’na, parlamento seçimlerinde ise TİP’e oy vermeyi düşündüklerini lakin HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan’ın “Yeşil Sola verilmeyen her oy iktidara gider” açıklamasının başlarını karıştırdığını söylüyorlar: “TİP’e oy verdiğimizde gerçekten de Cumhur İttifakı vekillerinin meclise girme ihtimali mi artıyor? Kuşkularımız var ve çok umutsuz hissediyoruz. Millet İttifakı adaylarından da şad değiliz”. İskender Bayhan ise muhakkak bölgelerde bu türlü bir risk olduğunu, bilhassa Millet İttifakı aday listesinin büyük oranda iktidarın eski ortakları olduğunu ve önümüzdeki onarım sürecinde parlamentodaki bileşimin de belirleyici olabileceğini söylüyor: “Nasıl ki tek adamı göndermek için bir oy Kılıçdaroğlu’na diyoruz, tıpkı biçimde parlamentodaki bileşim de çok kritik olacak. Birebir mecburiyet ile düşünüp memleketler arası burjuvazi ve yerli monopollerin çıkarlarını savunanları değil; halkın çıkarını savunanları Yeşil Sol Parti listesinden parlamentoya sokalım.” Ve ekliyor: “3 ya da 5 vekil kaybettik diye de yandık, bittik üzere bir durum içerisinde olmayız.”

Mesken işçisi bayanlarla toplantı.

‘NASILSA BİR HESAPLARI VARDIR DEMEYİN’

Ev işçisi bayanlar yalnızca bir seçim aritmetiği üzerinden tartışmıyor süreci. Bahis dönüp dolaşıp pahalılığa geliyor. Çocuklarının beslenme çantalarını doldurmakta zorlandıklarını, bazen tost, pizza üzere kantindeki değerli yiyecekleri canları çektiğinde bu fahiş fiyatları karşılayamadıklarını anlatıyorlar. Çocuklarının hem eğitim süreci hem de beslenme üzere sıkıntılarının yükünü üstlenen bayanlar, önümüzdeki seçimin ne kadar belirleyici olduğunu kendi hayatlarındaki zorluklardan da tanım ediyorlar. Bilhassa CHP’li bayanlar Millet İttifakı’nın mutabakat metninde kendi hayatlarına değen hususlar olmadığını söylüyor. Emek ve Özgürlük İttifakı adayı Bayhan’ı dinlemek istemeleri de aslında bu seçeneksizliğin ve arayışın sonucu…

Kadınlar bir öteki kuşkularının ise sandık güvenliği olduğunu söylüyorlar. Bilhassa Anadolu’nun ücra köylerinde güvenliğin nasıl sağlanacağına dair tedirginler. Bayhan, seçim güvenliğini sağlamak için de yan yana ve birlikte süreci yönetmek gerektiğini ancak problemin teknik bir tertip ile sonlu olmadığını söylüyor: “Nasılsa bir planları vardır diye düşünmeyin, sandıkların güvenliği büsbütün size bağlı, seçimin sonuna kadar sandıkların başından ayrılmayacağız” diyor.

’NEDEN PERSONEL ÜZERE DÜŞÜNEYİM…’

Beylikdüzü’nden ayrılıyoruz ve Artı Yapı İnşaat çalışanı yapı materyal çalışanları ile görüşmek üzere yola çıkıyoruz. Burada 15’e yakın personel çalışıyor ve maaşları taban fiyatın üstünde. Görüştüğümüz emekçiler yüklü olarak AKP’li. “Bu vakte kadar AKP’ye oy verdik lakin sizi de dinlemek istiyoruz” diyorlar. Bayhan, çalışanlara veriyor öncelikle kelamı. Tekirdağlı genç bir emekçi “Ülkemiz büyük işler yapıyor. Bundan gurur duymayan var mıdır ki?” diyerek açıyor konuşmayı. Geçtiğimiz haftalarda hizmete giren TCG Anadolu gemisini görmeye gitmiş emekçi. “Kendi gözlerimle gördüm, dünyada bir ilk” diyor. Soruyor Bayhan, “Peki neden bu ‘büyük’ işlerin faturası çalışana, işçiye kesilirken, çalışanların geliri küçülürken işverenler ve sermaye büyüyor? İşverenler pandemide dahi kârlarını artırıp büyük yatırımlar yaparken çalışanlar bir adet soğanı dahi alamaz hale geldi?”

Artı Yapı İnşaat çalışanlarıyla toplantı.

İşçiler bir noktada alım gücünün düşmesi ya da ekonomik sıkıntıların mevcut iktidarın sorumluluğunda olduğunu kabullense de iktidarın “büyük proje”leri ile kendi omurlarındaki zorluklar ortasındaki çelişkiyi açıklamakta zorlanıyorlar.

Mevcut “muhalefetin ve onun geleneğinin memlekete 80 yılda bir çivi dahi çakmamış” olduğunu söyleyerek devam ediyor emekçi. Bir yanı ile emekçiler, Millet İttifakı’nın mevcut ekonomik meseleleri çözemeyeceğine dair bir kanı içerisindeyken “açız ancak en azından gururlanabileceğimiz projelerimiz var” diyerek kendilerini siyasetin sıkışmış olduğu “vaatçilik” üzerinden konumlandırıyorlar. Bayhan tekrar kelama giriyor: “Biz CHP’li değiliz, Yeşil Sol Parti listesinden adayım, sizlerin de artık kendi sınıfınızın çıkarları için muhakeme yapmanız gerekiyor. Kendi hayatınıza değmeyen, lakin bedelini sizin ödediğiniz bu büyük projeler sizin problemlerinizi çözüyor mu?” diye soruyor. Meskeninde daima A Haber’in açık olduğunu söyleyen bir çalışana Bayhan, “A Haber’i kapatarak personel üzere düşünmeye başla sen de o zaman” dediğinde emekçinin cevabı şu formda oluyor: “Belki ben işveren olacağım ileride, neden emekçi sınıfı üzere düşüneyim?”

Her ne kadar hayat pahalılığı ve alım gücü düşen fiyatları personellerin iktidara yönelik reaksiyonunu büyütse de buradaki emekçiler ortasında AKP’den önemli bir kopuştan bahsedilemeyeceğini gösteriyor bu sohbet. Yeniden de personellerin çalıştığı fabrika ya da işyerinin ölçeğinden, yaptıkları işin tertibi ve aldığı fiyata, sendikalı olup olmamasına kadar eğilimlerini belirleyen ve başka personellerden farklılaştıran özelliklerine de dikkat edilmeli. Küçük ölçekli işletme ya da fabrikalarda çalışan, yaptığı işi süreksiz olarak gören ve sendikalı ya da sendikasız kazanım sağlayacak rastgele bir birlikteliği yakalayamamış çalışanların kendi sınıfsal çıkarları doğrultusunda muhakeme yapmakta zorluk çektiği açık.

MUHALEFETİ ELEŞTİRMEK KORUNAKLI

Ön plana çıkan öbür bir nokta ise bu vakte kadar bulunduğu fabrikada iktidarı en ileriden savunan emekçilerin “yeni” bir reaksiyon içerisinde olduğu. 20 yıldır bu iktidarı savunmuş, öteki emekçi arkadaşları ile arbede etmiş lakin gitmekte olan bir hükümetin savunulacak yanı kalmadığını fark ettiği noktada sıkıntıyı sınıfsal çelişkilerden “muhalefet karşıtlığı”na çekerek bir “icraatsizlik” eleştirisi yapmak çok daha korunaklı bir tartışma alanı haline geliyor. Dolayısı ile burada birinci bakışta “körü körüne savunma” üzere görünen, aslında içine doğduğu, savunduğu, arbede ettiği iktidarın gitmesi ihtimaline dair bir kabullenmeme durumu.

Sohbetin devamında sırtını elektrik düğmesine yaslayan bir personel ezkaza bulunduğumuz salonun lambasını kapatıyor. Personeller daima birlikte, “Ooo ampul kapandı. Subliminal bildiri da verildi. Birinci isyan Artı İnşaat’e o zaman” diyerek şakalaşıyorlar.

İŞÇİLER ORTASINDA ‘İKTİDAR-MUHALEFET’ TARTIŞMASI

Yeniden yola düşüyoruz. Bu sefer Avcılar Belediyesi işçileriyleyiz. Bayhan dışında Yeşil ve Sol Parti listelerinden aday gösterilen Celal Fırat, Çiçek Arıç, Cemil Güngören ve Erdal Ataş da katılıyor ziyarete. Belediye-İş şube başkanı şöyle açıyor konuşmayı: “Özellikle 1 Mayıs’a sayılı günler kala sizlerin de personel sınıfını düşünen, hakkını savunan vekilleri meclise göndermeniz gerekiyor. Emekçi sınıfının kürsüsü haline getirmeliyiz meclisi…”

Avcılar Belediyesi personelleri ile toplantı.

Ardından İskender Bayhan giriyor kelama: “Kritik bir dönemeçteyiz. 1 Mayıs nasıl ki; çalışanların tüm dünyada kapitalizme karşı örgütlü uğraşının ve kazanımının bir eseri, bizler de bu sermaye iktidarına evvel 1 Mayıs’ta akabinde 14 Mayıs’ta güçlü bir cevap vereceğiz.”

Toplantı devam ederken emekçilerin bir kısmı dışarıya çıkıp kendi ortalarında değerlendirmeye başlıyor konuşulanları. Personeller daha evvelden de sürdüklerini anladığımız bir tartışma yürütüyorlar ortalarında. AKP’li bir personel, “80 yıldır ne yaptınız siz bu memlekete, bir çivi bile çakılmadı” diyor. Öbür bir emekçi hararetli bir halde, “Asıl siz ne yaptınız özelleştirmekten başka… Tank Palet Fabrikası’nı kim sattı?” Tartışma bir anda arbedeye dönerken AKP’li personel devam ediyor: “Siz sattınız olağan, aç Google’dan bak.” Çalışanlar birbirlerine “Yalan söylüyorsun!” diyerek tartışmayı büyütürken paklık emekçilerinin temsilcisi olduğunu anladığımız öbür bir personel ortaya giriyor: “Arkadaşlar bugün paklık grubunun problemlerini tartışacaktık, hani şikâyet ediyordunuz, çalışma saatlerini düzenleyelim diyordunuz, herkes gelsin çabucak, kim ne kederi varsa konuşsun.” Çalışanlar kendi gerçeklerini konuşmak üzere ayrılırken biz Emek Partisi Genel Lideri Ercüment Akdeniz’in de iştiraki ile İstanbul Geri Dönüşüme Katkı Derneği’ne (İGEKATDER) yanlışsız yola çıkıyoruz.

Geri dönüşüm çalışanları ile görüşme.

GERİ DÖNÜŞÜM ZİNCİRİNİN EN GÜVENCESİZLERİ

İGEKATDER Başkanı Mesut Aygün ve beraberindeki personeller karşılıyor bizi. 800 civarında üyeleri olduğunu söyleyen Aygün, “ilk vakitler çok zorluk çektik. Örgütlenme lafını duyunca çekiniyordu işçiler” diyor.

Ercüment Akdeniz yakından takip ettiği geri dönüşüm çalışanlarının meselelerine ve örgütlenme zorluklarına dair bir çerçeve çiziyor: “Bu alanı iki türlü, hem yasal garanti hem de personel sıhhati üzerinden tartışmamız gerekiyor. Bilhassa tertipli sıhhat taramaları en öncelikli taleplerden biri olmalı. Artan hayat pahalılığı ve yoksulluk ile birlikte ayrıca işlerde çalışan işçilerin ikinci iş olarak da kâğıt, plastik topladığını görüyoruz sokaklarda. Bilhassa de yaşlı, teminatsız ve fakir bayanları çok sık görmeye başladık”.

35 yıllık bir katı atık çalışanı giriyor kelama ve “30 yılı aşkındır vergi veriyorum ancak hâlâ emekli değilim. Bu vakte kadar AKP’ye oy verdim fakat artık yeter” diyor. Ama Kılıçdaroğlu’nu da eleştiriyor. CHP önderinin görüntüler çekip, “bir şeyler” anlattığını ancak rastgele bir somut vaadinin olmadığını söylüyor: “Olmayan parayı nasıl getireceksin?”

İskender Bayhan ve Emek Partisi Genel Lideri Ercüment Akdeniz’in iştirakiyle geri dönüşüm personelleri ile toplantı.

O sırada Aygün, “Ateşi biz yakacağız ki toparlanacak, örgütlenecek beşerler. Diğer türlü bizim yerimize kimse hakkımızı savunmaz durduk yere” diyor. Sohbet ettiğimiz mutfakta bir de bayan çalışan var. Daha evvel muhtar adayı da olmuş, Ardahanlı, hayatı çalışarak geçmiş onun da. “Ne yeterli oldu sizin de gelmeniz, bayanların bu türlü önlerde olması çok hoşuma gidiyor” diyor.

İskender Bayhan’ın parlamento ile halk ortasındaki uzaklığa dair söylediği bir anekdot ile bitirelim: “Adaylığımı duyan herkes ‘Vekilim gelip bir çorba içeriz değil mi?’ diyor. Parlamentoya dair 103 yıldır değişmeden kalan ve halk ile bağlantısının tek kanalı bu çorba olmuş. Meşhurmuş meclisin çorbası. Hem meclisi sınıfın kürsüsü haline getireceğiz hem de ‘çorbacı’ parlamentoyu tekrar inşa ederek halkın Meclisi yapacağız.”