Millet İttifakı’nın seçim stratejisi neden işe yaramadı?

14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı ve 28. Periyot Milletvekili seçim sonuçlarında sona yanlışsız yaklaşılıyor. Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Lideri Ahmet Yener, sandıkların yüzde 99’unun açıldığını belirterek Recep Tayyip Erdoğan’ın yüzde 49,40, Kemal Kılıçdaroğlu’nun yüzde 44,96, Sinan Oğan’ın yüzde 5,2 oy oranına sahip olduğunu açıkladı.

BBC Türkçe’den Merve Kara Kaşka’nın sorularını yanıtlayan, ABD’deki Berkeley Üniversitesi öğretim üyesi ve muharrir Prof. Cihan Tuğal, seçim sonuçları şimdi netleşmese de ‘muhalefetin beklediği farkı atamadığını’ belirterek, bu beklentinin oluşumunda çok sağın kazanımlarının anketlere yansımamasının değerli bir hissesi olduğunu söylüyor:

“Seçim sonuçları şimdi kesinleşmedi. Bir modül değişim olabileceği ihtimalini gizli tutarak şunu söyleyebiliriz, muhalefet beklediği farkı atamadı. Son günkü konuşmalara bakarsanız, hatta burada siyasetçilerin konuşmalarını da kast etmiyorum, muhalefet taraftarı çok nitelikli gazeteciler, akademisyenlerin bir kısmı açık orta fark olacağını hatta yüzde 5’lerde bir fark olacağını söylüyordu.

Bu beklentinin geçersiz olduğunu görüyoruz. Burada büyük bir kusur yapılmış, beklenen sonuçlar yanlış okunmuş. Hala muhalefet kaybetti ya da kazandı diyemeyiz lakin muhalefetin atacağı adımın abartıldığını görmüş olduk. Dikkatli olmamız gerekiyor zira bu, yalnızca Türkiye ile ilgili bir sıkıntı değil. Brezilya’da, Macaristan’da, Amerika’da da herkes kendi iç istikrarları yüzünden bu yanılgının yapıldığını düşünüyor. Dört farklı ülkenin dördünde de çok sağın kazanımları anketlere yansımıyor, sandığa yansıyor.

Anketlerde çok sağın seçmen kitlesinin bir kısmının mahçup olduğunu, yaptıklarının ardında duramadığını görüyoruz fakat çok sağı destekliyorlar bu ülkelerde çok genel ve yaygın bir durum. Anketler YRP’nin kendi çapı göz önüne alınarak büyük bir oy sıçraması yaşamasını, MHP’deki yükselişi göremedi.”

Kesin olmayan sonuçlara nazaran YRP, TBMM’de 5 vekille temsil edilecek. YRP Genel Başkanı Fatih Erbakan, partisinin genel merkezinde yaptığı açıklamalarda partisinden 5 milletvekilinin Meclis’e girdiğini belirtti. AK Parti’nin İstanbul 2. bölge listesinde milletvekili adayı olan Erbakan kendisinin de milletvekili seçildiğini söz etti. YRP Türkiye genelinde 1,5 milyondan fazla oy aldı. Pekala YRP bu oy sıçramasını nasıl yaptı? Prof. Tuğal “YRP’nin işçi kesitinin oyunu aldığı söyleniyor” diyor ve ekliyor:

“Anketler görememesine karşın emekçi sınıfı çalışan, alandaki aktivist ve araştırmacılar bunu görüp söylüyordu ancak bunun sayı dayanağı yoktu. MHP üzere daha kapalı yapılara gelince bunu görmek imkansız hale geliyor. MHP’nin kendi içinde yaşanan cinayetin istikrarları MHP aleyhine değiştireceği düşünülürken bu cinayetin ya istikrarları etkilemediğini ya da MHP’yi uygunca güçlendirdiğini görüyoruz. Devrin genel yapısal özellikleri var, çok sağın yükselişini kışkırtan liberalizme merkez sağa merkez sola çok yer bırakmayan dinamikler var. Dört farklı coğrafyada buna Hindistan’ı da katarsak, bunların dünya çapında yaşandığı manasına geliyor. Amerika’nın dünya çapındaki hegemonik düşüşü var, dünya çapında bir kaos ortamı yaşandığı söylenebilir; liberal, hegemon olmayan merkezci tahlillere yaşama alanı kalmıyor. Bu da seçimlere teğet geçen bir şey üzere görünüyor.”

‘ALTILI MASA ÖZALCI, DAVUTOĞLUCU, BABACANCI UFUKLA YÖNETİLİYOR’

Millet İttifakı, TBMM’de beklediği sandalye sayısına ulaşamadı. Prof. Tuğal, CHP’nin Millet İttifakı stratejisinin işlemediğini söylüyor:

“Türkiye içindeki istikrarlara gelirsek CHP’nin bütün bu yıllar boyunca merkezin içi boşalırken CHP üzere odakların bunu kabullenip yeni bir strateji geliştirmektense merkez sağın 1980’lerde 2000’lerde yaptıklarına bir öykünme geliştirerek bu durumu kurtarmaya çalıştıklarını görüyoruz. Bu strateji de işlemiyor. Altılı Masa’yı parti teşkilatı ve önder olarak CHP sürüklüyor. Ancak kimin vizyonu sürüklüyor diye sorarsanız Özalcı, Davutoğlucu, Babacancı bir ufukla 6’lı Masa’nın yönetildiğini görüyorsunuz. Babacan’ın ve Davutoğlu’nun partilerinin oy oranı çok düşük ancak vizyonları Altılı Masa’ya hakim. Ve daima şu hesapla yapılıyor bu; daima bir sağa kayış var biz de biraz sağa kayarsak bu kayan seçmeni toparlarız. Ancak bu türlü olmuyor, merkezin içi boşalmaya devam ediyor.

Sol buna karşı strateji geliştirmedikçe kendi seçmenini de kaybetmeye devam ediyor. Personel sınıfının bütün umutları giderek daha çok YRP örneğinde gördüğümüz üzere çok sağda toparlanmaya başlıyor. İçi boşalan merkeze karşı soldan yükselebilecek bir reaksiyon, merkez solun stratejik kusurlarından ötürü sağdan yükseliyor.”

‘İŞÇİ SINIFI VE KÜRTLER AÇISINDAN DEHŞETLİ BİR SEÇENEK’

Sağın bu yükselişine karşılık, Kılıçdaroğlu’nun HDP takviyesini alması seçmende nasıl karşılık buluyor? Prof. Cihan Tuğal, bu soruyu şöyle yanıtlıyor:

“Bu, merkez solun stratejisinin modülü değil aslında, CHP açısından bir seçim taktiği. Seçime 2-3 hafta kala Kürtlerin oyu isteniyor. Kürtler ve sosyalist sol o oyu veriyor, diğer devaları yok, zira Türkiye’yi ya CHP liderliğindeki merkez sağ yönetecek ya da çok sağ yönetecek. Bu, personel sınıfı ve Kürtler açısından fecî bir seçenek. Elbette ki merkez sağ tercih edilmeli.

Hata ne? Kürtlerden oy istemek değil; son anda istemek. Senelerce Kürtleri dışlayıp, hudut ötesi operasyonları destekleyip, münasebetiyle ülkedeki milliyetçiliği destekleyip, Kürt siyasetçilerin mahpusa atılmasına göz yumup hatta ikinci dereceden buna takviye verip son anda Kürtlerden oy isterseniz size milliyetçi reaksiyon de olur. Zira o milliyetçiliği kırmak için 20-25 yıldır, hatta daha geriye götürelim, SHP-HEP ayrışmasından itibaren SHP, CHP hiçbir şey yapmadı. Halkın daha da milliyetçileşmesine müsaade verildi, hatta bunu desteklediler.”

‘BU MİLLİYETÇİLİKLE UĞRAŞ EDİLMEDEN, BU İSTİKRARLAR DEĞİŞMEYECEK’

Tuğal, bu yapısal sıkıntıların, seçimlerin ikinci tipe kalması durumunda iki hafta üzere bir kısa müddette kıymetli sonuçlara yol açabileceğini söylüyor:

“Bir gecede değiştirilebilecek şeyler değil bunlar. Sinan Oğan’ın çok büyük tesiri olacağı varsayım ediyor. Çok temkinli konuşmaya çalışıyorum. Diyelim ki tablo şu andaki üzere yüzde 5’lerde kaldı, Sinan Oğan bütün seçimi belirleyecek. Muhalefete ‘daha fazla milliyetçileşmezseniz sizinle çalışmayacağım’ diyebilir. Kılıçdaroğlu birden teğe milliyetçi bir çıkış yaparsa bu sefer Kürtler dayanağını çeker mi? Orada istikrarlar süratli değişebilir, kesin bir öngörü yapmak imkansız. Ancak durumun bizi getirdiği nokta gösteriyor ki, bu milliyetçilikle çaba edilmeden, yeni bir personel sınıfı sınırı kurulmadan bu istikrarlar değişmeyecek. Sinan Oğan sarfiyat başkası gelir, bu seçimi sabote edemese sonraki süreci eder. Altılı Masa diyelim ki iktidara geldi oyun orada bitmeyecek ki… Sinan Oğan gibiler, AKP ve MHP içeriden sabote edecekler 6’lı Masa’yı. İYİ Parti her seferinde ‘Kürtlere daha fazla taviz verirseniz ben buradan çekilirim’ diye tehdit edecek 6’lı Masa’yı. Bunların hepsiyle başa çıkabilecek çok genel bir perspektif değişikliği gerekiyor. ‘Evet biz bundan sonra Kürtler’i kabul edeceğiz’ diye bir açıklamayla da olmuyor. Zira Kürtler’e gerçek bir açılımın CHP’ye çok seçmen kaybettireceği çok açık. CHP’nin o seçmeni diğer hallerde kazanmanın yolunu bulması lazım.”

‘SOĞAN SATIN ALAMAYAN SEÇMEN NİYE YRP’YE SARFİYAT DE CHP’YE GİTMEZ?’

“Bunun nedeni de çok açık. CHP bütün bu dinamikleri görüp, 2017-2018 civarında emekçi sınıfına daha çok dayanan bir stratejiyi kıymetlendirdi, düşündü. Lakin partiyi bu tarafta itmeye çalışan akademisyenler, aktivistler bir formda marjinalize edildi. Ve parti eski çizgisinde kaldı. Gayret buradan verilmeli, yesyeni bir ufuk çizilmeli ki, Kürtlerden oy istenince bu kadar çok reaksiyon olmasın. Seçimin buna indirgenmemesi lazım. Elbette CHP’nin ve solun, Kürtlerin Türkiye’nin daha kabul edilebilir bir kesimi haline gelmesi için uğraş etmesi lazım, lakin ufkunuzu bununla sınırlarsanız da bir yere gidemezsiniz. Her şeyin tekrar tanımlanması lazım. Partilerin üzerindeki orta sınıf ve sermaye hakimiyetinin kırılması ve daha personel sınıfına dayanan bir çizginin kurulması gerekiyor. Yoksa merkez çöktükçe çok sağa mahkum oluruz. AKP hala çok örgütlü bir parti lakin insanların soğan satın alamaması bir yerden patlayacaktı. Ancak soğandan ötürü AKP’den kaçan insanların neden sola gitmediğine bakmak lazım. Türkiye’nin varlıklı bir diğer geleneği var, sosyalist sol geleneği var. İrili ufaklı düzinelerce yapı, sonuçlar bu biçimde katılaşırsa, neden mevzi kazanamıyor diye sormak gerekiyor. Çok daha geniş bir blok kurulması lazım ki bu, CHP üzerinde bir baskı oluşturulabilsin’

‘TİP KIYMETLİ BİR ÇIKIŞ YAPTI’

Anadolu Ajansı’nın aktardığı son bilgilere nazaran; TİP, Hatay’dan 1, İstanbul’dan 3 milletvekili çıkardı. TİP 28. Dönem Milletvekili seçimlerinde Sera Kadıgil, Erkan Baş, Ahmet Şık ve Can Atalay olmak üzere 4 milletvekili çıkardı. Prof. Tuğal “TİP önemli bir çıkış yaptı, Cumhuriyetçi, çevreci, kent hakları açısından kıymetli şeyler söyledi” diyor ve ekliyor:

“Solun tüm bunları söylemesi gerekiyor. O açıdan TİP’in çıkışı değerli. Hatay’dan seçilen isim Can Atalay bu sorunları sınıf sorunlarıyla birleştiren bir isim. Bu türlü bir ismin Meclis’te olması çok olumlu. TİP’in ya da diğer bir yapının bunu yıllardır örüyor olduğunu söyleyemeyiz. TİP daha çok sol cumhuriyetçilik sorununa yaslandı. Çok önemli bir personel sınıfı örgütlenmesine gitmemeyi tercih etti. Onu da biraz teorik tartışmalarla kapatmaya çalıştılar. Orta sınıfın da işçi emekçi sınıfı olduğu üzere bir tartışma başlatıldı. Bunun orta sınıfa dayanan bir strateji olduğu açık. Klasik personel sınıfına dayanan, alt proleter kesimlere dayanan parti HDP ve etrafındaki sol gelenekler olmaya devam etti. Seçimlerden evvelki kusurlardan biri de bunların kamuoyunu soğutacak formda hengame etmeleri oldu.

Bu çok dönemsel bir şey lakin daha uzun vadede yapılara düşen misyonlar. CHP’yi sola çekecekse bu yapılar çekecek. Bunların taban örgütlenmesi daha sağlam. Bu ufukların birleştirilmesi gerekiyor, iki başka hareket olarak yürümesi sağlıklı değil. Bütün işçi orta sınıflarla, personel sınıfını ve onunla etraf problemini, bayan sorununu kent hakkını, Kürt sorununu birleştirecek çok daha geniş bir blok kurulması lazım ki bu CHP üzerinde bir baskı oluşturulabilsin. Yoksa CHP resen bu türlü bir yere yönelmez. Taban örgütlenmesi burada daha kıymet kazanıyor. Örgütlenme epey CHP, 90’ların ortalarından beri girdiği sınırdan lakin uzaklaşmaya başlar. ” (KAYNAK)