Helyum gazı tükeniyor! Doktorlar gelecek için endişeli
Uçan balonları havalandıran ve sesi incelttiği için cümbüş emeliyle kullanılan helyum gazı, tıpkı vakitte hayati tıbbi teşhis makinelerine de güç sağlıyor. Örneğin manyetik rezonans görüntüleme (MRI) cihazları yaklaşık 2.000 litre ultra soğuk sıvı helyum sayesinde çalışıyor.
MRI’lar tarafından üretilen yüksek çözünürlüklü imgeler, hekimlerin bedendeki X-ışınlarıyla yakalanamayan detayları görmelerini sağlıyor. Lakin makinelerin çalışmasını sağlamak için gereken global helyum arzı azalıyor. Bu nedenle hastaneleri yakın bir gelecekte helyum kıtlığı bekliyor.
Bir MRI’nın manyetik akımının iletkenliğinin artması için çok fazla soğutma gerekiyor. İşte burada helyum devreye giriyor: Kaynama noktası -269 derece olan sıvı helyum, Dünya’daki en soğuk elementtir. Bir MRI mıknatısının içine pompalanan helyum, akımın dirençsiz hareket etmesini sağlıyor.
ABD’nin Maryland eyaletinde bulunan Johns Hopkins Üniversitesi’nde radyoloji profesörü olan Mahadevappa Mahesh mevzuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Helyum büyük bir telaş haline geldi” dedi.
Bir MRI makinesi yaklaşık 2.000 litre sıvı helyum içeriyor. Lakin bu helyumun vakit zaman yenilenmesi gerekebiliyor. Mahesh, bir MRI makinesinin ömrü boyunca 10 bin litre sıvı helyuma gereksinim duyduğunu belirtiyor.
Helyum dışında hiçbir element MRI için gereğince soğuk değil. Premier Health’in bölgesel inşaat müdürü Donna Craft, helyumun ehemmiyeti hakkında, “Alternatif yok. Helyum olmasaydı, MRI’ların kapanması gerekecekti” dedi.
Öte yandan GE Healthcare ve Siemens üzere alandaki önder firmalar daha az sıvı helyum gerektiren MRI’lar geliştirmeye çalışıyor. Siemens kısa mühlet evvel yalnızca 0,7 litre gerektiren bir makineyi piyasaya sürdü.
Yine de bu teknolojiler yaygın değil. Ayrıyeten her biri 25 ton yüke sahip binlerce MRI makinesini değiştirmek ise epeyce güç.
UZAYA ÇIKAN VE KAYBOLAN TEK ELEMENT HELYUM
Gezegenden sadece helyum fizikî olarak kayboluyor. Bu nedenle geri dönüşümü mümkün olmuyor. Ayrıyeten helyum gazı, Dünya’dan kaçan ve uzaya çıkan tek elementtir.
Bu yıla kadar ABD, kısıtlı arzı hafifletmek için Rusya’ya güveniyordu. Doğu Rusya’da yeni kurulan devasa bir tesis dünya helyumunun yaklaşık üçte birini sağlayacaktı lakin geçen Ocak ayında çıkan bir yangın ve Ukrayna’daki savaş iki ülke ortasındaki ticareti büyük ölçüde durdurdu.
Mevcut muhtaçlıklar stoklardan karşılanıyor lakin bu stokların tükenmesi, uzmanların öngörüsüyle, helyum fiyatlarının 10 bin kat artmasına sebep olabilir. Uzmanlar en çok helyumun büsbütün tükenmesinden kaygı duyuyor.
