Hangi kişiliksiniz? Kişiliğinizi değiştirmeniz sanılanın aksine mümkün…
Kişilik değişimi üzerine gerçekleştirilen bir dizi araştırma kişiliklerin değişebileceğini, birden fazla insanın bunu istediğini ve başaranların çoklukla daha keyifli olduğunu gösterdi. Araştırmaya nazaran işin anahtarı küçük başlamak. Yani zayıf tarafları değiştirmenin en kolay yolu, insanın en güçlü taraflarını kullanmasından geçiyor.
Southern Methodist Üniversitesi’nde psikoloji profesörü olan ve kişilik değişimi üzerine çalışan Nathan Hudson, “Kişiliğinizi değiştirmek kilo vermeye emsal. Yalnızca amaç belirlemek yardımcı olmaz, uygulanabilir adımlar atmanız ve buna bağlı kalmanız gerekir”
Ortak beş büyük kişilik özelliği
Araştırmacılar kişilik özelliklerini ‘Beş büyük kişilik özelliği’ ismi altında sıralıyor: Açıklık, sorumluluk, dışadönüklük, uyumluluk ve duygusal istikrar. Bütün beşerler bu beş özelliğe sahip olduğu üzere şahsa nazaran bu özelliklerin düzeyi değişiyor. Psikologlar, bir alışkanlığı değiştirmek üzere kişiliğinizi değiştirmenin de vakit ve gayret gerektirdiğini söylüyor. Büyük değişiklikler yapmak isteyenler genelde terapiye gitmeyi tercih etse de beş büyük kişilik özelliğine odaklanarak bunu meskende de başarmak mümkün.
İzlemeniz gereken 6 adım
Wall Street Journal, kişiliğinde değişiklik yapmak isteyenlere bilimsel ispatlarla desteklenmiş sistemler sundu. Bunun yolu altı husustan geçiyor.
1- Hangi özelliklerinizi değiştirmek istediğinizi belirleyin
Zayıf taraflarınız konusunda dürüst olmanız gerekli, kişiliğinizi belirlemeden eksik yahut fazla gördüğünüz yerleri tespit etmeniz mümkün değil. Bu mevzuyu sevdiklerinize sormak kimileri için mümkün olsa da kimi psikologlar Google üzerinden rahatlıkla ulaşabileceğiniz beş büyük ferdî özelliği testini önerdi. Böylelikle kişiliğiniz hakkında genel bir fikre sahip olmak epey kolay.
California Eyalet Üniversitesi’nde Kişilik Değişim Düzenekleri Laboratuvarı’nı yöneten psikolog Erica Baranski, günlük tutmanın da tesirli olabileceğini söyledi. Kendinizi telaşlı ya da çökmüş hissettiğiniz bir durum hakkında yazmanızı öneriyor. Bu prosedür kendinizle ilgili neyin üzerinde çalışmanız gerektiğini anlamanıza yardımcı olacaktır.
2- Küçükten başlayın ve spesifik olun
Araştırmacılara nazaran en kıymetli adımlardan biri de kendinize gaye belirlerken gerçekçi olmanız. ‘Mutlu bir insan olmak’ üzere genel bir isteği, ‘yabancılara karşı daha nazik olmak’ üzere spesifik bir alışkanlığa dönüştürmek, kararlarınızı daha yönetilebilir hale getiriyor. Burada kişilik özelliklerinizi başınızda oturtmanız ehemmiyet kazanıyor. Beş büyük kişilik özelliklerinden birine ağırlaşmak, değişim yolunu sizin için daha rahat hale getirecektir. Örneğin daha açık bir insan olmak istiyorsanız, hayata daha meraklı gözlerle yaklaşabilirsiniz.
3- Başarana kadar kendinizi kandırın
Dr. Hudson’a nazaran istediğiniz kişilik hareketlerini taklit etmenin bile değişime faydası var. Maksadınızı daha yönetilebilir modüllere ayırın, bu da evvelki hususta olduğu üzere küçük aksiyonları alışkanlık haline getirmekle mümkün. Psikolog Hudson, istediğiniz kişilik özelliklerine sahip insanları başınızda canlandırıp onları taklit etmenizi öneriyor.
Bir yapılacaklar listesinin de bu hususta yardımcı olacağını vurgulayan Hudson, listeyi kolay tutmanızın kıymetli olduğunu söylüyor. E-postaları 24 saat içinde karşılıkla, toplantıya yetişmek için beş dakika erken çık ve takvimini şimdiki tut üzere ulaşması kolay maksatlar, size motive etmeye yarar sağlıyor.
Houston Üniversitesi’nde toplumsal ve kişilik psikolojisi doçent Rodica Damian’ın bu bahiste tavsiyesi ise hayata ‘eğer’ planlarıyla yaklaşmak. Örneğin, Damian daha arkadaş canlısı olmak istiyorsanız kendinize “Asansöre öbür beşerlerle binersem, o insanlara selam vereceğim” demenizi öneriyor. Bu formülün psikolojide aslında bir ismi var: Uygulama niyeti.
4- Güçlü taraflarınızı kullanın
Daha konuşkan olmak isteyen fakat utangaç insanların izleyeceği kolay bir prosedür ise detaylı planlar yapmak. Illinois Üniversitesi’nde kişilik araştırmacısı ve psikoloji profesörü Brent Roberts “Zayıf taraflarınıza yardımcı olmak için aslında güzel olduğunuz şeylerden yararlanın” açıklamasında bulundu. Roberts’e nazaran utangaçlığının farkında olan birisi, iş hayatında kullandığı planlama prosedürleriyle bu korkusunu rahatlıkla aşabilir. Mesela ne vakit, nerede ve kiminle konuşacağınızı başınızda belirlemek denetiminizin dışında kalan gerilim ögelerini ortadan kaldırabilir. Örnek olarak yarın sabah otobüs beklerken simit aldığınız simitçiye işlerinin nasıl gittiğini sorabilirsiniz.
5- İlerlemenizi takip edin
Dr. Baranski’ye nazaran kendinizi sorumlu tutmanız gerekli, mevzuyu tekrar günlük tutmanın yardımlarına getiren psikolog “Kağıt-kalem, tablet, bilgisayar; sizin için ne uygunsa onu kullanın” diyor. Bu günlük sayesinde muvaffakiyetlerinizin ve eksik kaldığınız noktaların bir nevi arşivine sahip olacağınızı söyleyen Baranski, haftada bir ilerlemenizi değerlendirmenizi öneriyor. Bu yalnızca ne yaptınız, ne yapmadığınız üzerine bir kıymetlendirme değil, “davranışlarımdaki bu değişiklikler duygusal açıdan beni nasıl etkiliyor, kendimi nasıl hissediyorum” üzere soruları kendinize yönelterek de ilerlemenizi kaydedebilirsiniz.
6- Plana bağlı kalın
Psikolog Hudson’ın “Kişilik değişimi yavaş bir süreç” açıklamasının kıymeti büyük, tahminen de bu vakit diliminde yapmanız gereken en kıymetli şey küçük değişikliklerin büyük değişikliklere dönüşmesine alan tanımak. Hudson kişilik değişimini anlatırken “Kişilik tıpkı borsa üzeredir, süreksiz iniş çıkışlar kaçınılmazdır. Fakat uzun vadede, bilhassa de yanlışsız tahlilleri kullanarak üzerinde çalışırsanız, üste çıkmanız neredeyse kesin” kelamlarını kullandı. Kişilik değişimi yavaş bir süreç olabilir lakin yavaş süreçleri açmanın en gerçek sistemi, bu yolda gerçekçi stratejilerle istikrarlı ilerlemek.
